Adjektiv a/o-Dekl. dreiendig
beātus a um
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
beātus, a, um, Partizipial-Adjektiv mit Komparativ und Superlativ (von beo), beglückt, glücklich, glückselig (Gegensatz miser)
I)im Allgemeinen: von einem, dem zu seinem Dasein kein physisches und moralisches Gut fehlt
a)von Personen
videamus, qui dicendi sint beati: equidem hos existimo, qui sint in bonisCic.
qui beatus est, non intellego quid requirat, ut sit beatior: si est enim quod desit, ne beatus quidem estCic.
nemo non potest non beatissimus esse, qui est totus aptus ex sese quique in se uno sua ponit omniaCic.
nec potest quisquam alias beatus esse, alias miser: qui enim existimabit posse se miserum esse, beatus non eritCic.
nihil est tam miserabile quam ex beato miserCic.
si non potest, ut dicitis, sapiens ex beato in miserum decidere, non potest in non beatumSen.
velim ut tibi amicus sit: hoc cum tibi opto, opto tu beatus sis (wünsche ich dir alles Glück); erit enim tamdiuCic.
(perturbationibus) vacuus animus perfecte atque absolute beatos efficitCic.
non facit collectio amicorum sapientiorem, non facit stultiorem detractio; ergo nec facit beatiorem aut miserioremSen.
usque ad supremum diem beatus et felixPlin. ep. 3, 7, 2
felix beatusque es, si etc.ibid. 1, 3, 2
agricolae parvo beati, sich glücklich dünkendHor.
quo beatus vulnereHor.
Plural substantivisch
istam oscitantem sapientiam Scaevolarum et ceterorum beatorum otio concedamusCic. de or. 2, 144
Phraaten numero beatorum eximit VirtusHor. carm. 2, 2, 18
b)von Zuständen usw.
Zeno in una virtute positam beatam vitam putat. Quid Antiochus? Etiam, inquit, beatam, sed non beatissimamCic.
cum ipsa virtus efficiat ita beatam vitam, ut beatior esse non possitCic.
ex quo illorum beata mors videtur, horum vita laudabilisCic.
res magna et ex beatissimo animi statu profectaSen.
sublimis animus et beatior spiritus (seligere Begeisterung)Quint.
neutrum substantivisch
in qua (virtute) sit ipsum etiam beatum (το μακάριον), das Glückseligsein, die GlückseligkeitCic. de fin. 5, 84Cic. Tusc. 5, 45
non quia per se beatum (eine Glückseligkeit, ein Glück) est malo caruisse, sed quia etc.Sen. nat. qu. 1. prol. 6
II)insbesondere
A)von einem, dem nichts zu äußerer Glückseligkeit, zum vollen Genuss aller äußeren Erdengüter fehlt, gesegnet, gesegnet mit Besitztümern, gesegnet mit Glücksgütern, begütert, wohlhabend, reich
a)von Personen
qui se locupletes, honoratos, beatos putant, ii ne obligari quidem beneficio voluntCic.
inopes (magis praesidia quaerunt) quam opulenti, et calamitosi quam ii, qui putantur beatiCic.
mulier beata ac nobilisCic.
uxor beataHor.Sen.
homo non beatissimus, eben nicht sehr wohlhabendNep.
satis beatus unicis SabinisHor.
Thynā merce beatus, bereichertHor.
Plural substantivisch beati, die Reichen (οἱ ευδαίμονες)
noli nobilibus, noli conferre beatisProp. 2, 9, 33das. Burmann mehr Beispiele
beatos (zu R.) egentes facereGran. Licin. 35. p. 37 B.
unus beatiorum, einer von den WohlhabendenCatull. 10, 17
b)vom Staat und dessen Zustand
Dionysius tyrannus opulentissimae et beatissimae civitatisCic.
in libera et in beata civitate viximusCic.
florente ac beata re publicāLiv.
nullius civitatis fortunatiorem ac beatiorem statum foreLiv.
beatiorem post se laetiorem que portendi rei publicae statumSuet.
c)von Besitztum und dergleichen: gesegnet, reich begabt, fruchtbar
gazae beatae ArabumHor.
rus beatumHor.
beati Campaniae sinusTac.
rura beataStat.
auriferi ripa beata TagiOv.
vox beata, eine reich begabte Stimme (die starke und schwache, hohe und tiefe Töne hervorbringen kann)Quint.
d)von Zuständen aller Art: gesegnet, poetisch = herrlich, prächtig
commodaCatull.
nuntiiCatull.
nectar, göttlicherMart.
dies beatissimusAmm.
e)von geistiger Fülle: gesegnet, überströmend
ingenii beatissima ubertasQuint.
beatissima rerum verborumque copiaQuint.
B)weil die Götter den Lebenden kein ganz vollkommenes Glück gönnten, hießen vorzugsweise die Verstorbenen bei den Griechen μάκαρες und nach ihnen bei den Römern beati, die Seligen
daher beatorum insulae (μακάρων νησοι), die »Inseln der Seligen«, die alter griechischer Glaube an den Westrand der Erdscheibe in den Ozean verlegte, wo unter Kronos milder Herrschaft die im Kampf gefallenen Heroen, die Halbgötter des vierten Menschengeschlechts, ein sorgenloses Leben ohne Tod genießenHesiod. op. 173
si nobis, cum ex hac vita emigraverimus, in beatorum insulis immortale aevum, ut fabulae ferunt, degere liceretCic. Hortens. fr. 40 K.
daher im Spätlateinischen beatus, selig = verstorben
überhaupt
quem cum beatum fuisse Sallustius respondisset, intellexit occisumAmm. 25, 3, 21
und übertragen
beatae memoriae (vir und dergleichen), seligen AndenkensEccl.
C)Beatissimus, Titel der höheren Geistlichkeitspät. ICt.Eccl.
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
beātus, adjective with comparative and superlative Participle of beo, happy, prosperous, blessed, fortunate
beatus, ni unum hoc desitTer.
Beatus ille, qui, etc.Hor.
nihil est ab omni Parte beatumHor.
beatissima vitaCic.
res publicaLiv.
quo beatus volnereHor.
dici beatusOv.
quicquid scripsere beati, exultingHor.
DivitiisHor.
As substantive
quod est optabile omnibus bonis et beatisCic.
beatius arbitrantur, think it a happier lotTac.
Opulent, wealthy, rich
mulierCic.
Phyllidis parentesHor.
Persarum rege beatiorHor.
homines non beatissimi, far from richNep.
Figuratively, of things, rich, abundant, excellent, splendid, magnificent
gazaeHor.
arcesHor.
sedes, of happinessVerg.
beatissimum saeculum, most prosperousTac.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu