dem Stamm eigene Dekl.
fīnis fīnis m/f
(Gen. Pl. -ium)
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
fīnis, is, maskulin, zuweilen feminin (vielleicht aus *figsnis zu fīgo)
I)die Grenze
1)eigentlich
f. lociCic.
MegalopolitarumLiv.
quem ad finem (wie weit) porrecta loca aperta pertinebantCaes.
Plural: fines, die Grenzen
agrorumCic.
fines propagareCic.
ambigere de finibusTer.
fines regere (feststellen)Cic.
und metonymisch: das Gebiet, Land, der Bezirk
in mediis Eburonum finibusCaes.
in alienis finibus decertareCaes.
Gallis partem finium concedereLiv.
habere fines (Grundstücke) propriosCaes.
se in fines Ubiorum recipereCaes.
fines populari, depopulari, vastareCaes.
und: die äußerste Schranke der RennbahnVerg. Aen. 5, 225 und 328
2)übertragen
a)die Grenze, Schranke
naturaeHor.
aequi iuris, die gemeinrechtliche Schr.Tac.
mihi fines terminosque constituam, extra quos egredi non possimCic.
b)das Ziel
qui finis istius consilii?Cic.
f. temporisLiv.
ad eum finem oder usque ad eum finem, bis so weitCic.
quem ad finem? bis zu welchem Ziel?Cic.
daher: fine (fini) mit Genitiv, bis an
amphoras implere ansarum infimarum finiCato
fine inguinumSall. fr.
fine genusOv.
scopulorum fineOv.
umbilici fineAuct. b. Afr.
so auch mit Ablativ
radicibus finiCato r. r. 28, 2Vergleiche Wölfflin im Archiv 1, 424 f. und 580
c)das Maß = die Art
pretiiICt.
hac fini, in dem M., insofernGell.
quā fini, inwiefernGell.
II)im weiteren Sinn: das Ende
1)eigentlich
a)überhauptKomikerCic.und andere
finis epistulaePlin. ep.
finis vitaeCic.
nullo (cum) fine oder fine dempto oder exempto, ohne EndeOv.
sine fine amareFronto
ad finem, bis zu EndeOv.
ad finem venire, zu Ende (zustande) kommenLiv.
finem facere mit Genitiv
belliNep., orandiTer.
bellandiCaes.
vitaeSall. fr.
sollicitudinisCic.
loquendi, oppugnandi, orandiCaes.
und (mit Dativ wem?)
idem dies et victoribus imperii et victis vitae finem facitCic.
finem facere mit Dativ
iniuriisCaes.
sermoni suoPlaut.
orationi suae criminibusque modum aliquem et finem facereCic.
difficile est enim finem facere pretio, si libidini non fecerisCic.
finem dare: ein Ende machen
proelio, belloEutr.
malisVerg.
finem dare (ein E. bereiten) vitaeIuven.
eundem et vincendi et vivendi finem habere, mit seinem Sieg auch sein Leben beschließenVell.
Veiens bellum non ante cepit finem, quam etc., nahm nicht eher ein EndeLiv.
b)insbesondere: das Ende
α)das Lebensende, der Tod einer Person
hominisQuint.
NeronisTac.
aderat finis, ubi aderat finisTac.
nec quicquam iam de fine, si fata poscerent, recusansVell.
β)der Untergang, Verlust
finemque sui sibi corpora debentLucan.
finis adest rerum (Romanarum)Lucan.
Creta Metelli ductu longissimae libertatis fine multata estVell.
2)übertragen
a)die Erklärung, DefinitionQuint.
b)das Ende = der Endzweck, Zwecks. Sorof Cic. de or. 1, 188
domus finis est ususCic.
quae finis standi? zu welchem E. (weshalb) stehe ich hier?Verg.
edendi mihi erit bibendique finis desideria naturae restinguere, non implere alvum et exinanireSen.
ad eum finem, zu dem E., in der Absicht, deswegenTac.
c)das Äußerste, Höchste
bonorum, malorum, höchste (größte) Gut, ÜbelCic.
honorum, das höchste EhrenamtCic.
duodecim tabulae, finis aequi iurisTac.
☞Ablativ Singular fine und finisiehe Neue-Wagener Formenl.³ 1, 338 und 339
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
fīnis, is, masculine (often feminine in singularCic.Verg.Hor.Ov.) 2 FID-, that which divides, a boundary, limit, border
lociCic.
imperiSall.
haud procul Argivorum fine positis castrisLiv.
arbiter Nolanis de finibusCic.
inter eos finīs, quos feciLiv.
A mark, starting-point, goal
finibus omnes Prosiluere suisVerg.
trans finem iaculo expeditoHor.
Solus superest in fine, at the goalVerg.
Borders, territory, land, country
iter in Santonum finīs facereCaes.
his finibus eiectus sumSall.
alienos populari finīsLiv.
Atlanteus, the remote land of AtlasHor.
Ablative with genitive, up to, as far as
matres pectoris fine prominentesCaes.
Fine genūs succinctaOv.
Figuratively, a limit, bound
ingeni sui finesCic.
finem aequitatis transireCic.
finem potentia caeli Non habetOv.
sunt certi denique finesHor.
intra Naturae finīs vivereHor.
An end, termination, close, conclusion, period, stop
finem iniuriis facturusCaes.
orandi finem faceTer.
scribendiCic.
vitaeCic.
orationi finem facereCic.
operumHor.
Imperium sine fine, everlastingVerg.
Poscens sine fine OsculaOv.
usque ad eum finem, dum, etc., until the time whenCic.
quem ad finem sese iactabit audacia? till when?Cic.
quem ad finem? how long? Cic.
An end, death
invidiam supremo fine domariHor.
quem tibi Finem di dederintHor.
An end, extremity, highest point, greatest degree, summit
omniaCic.
fines bonorum et malorum, i.e. supreme good and evilCic.
honorumCic.
aequi iurisTac.
An end, purpose, aim, object
domūs finis est ususCic.
Quae finis standi?Verg.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu