konsonat. Dekl. (3. Dekl.)
pulvis pulveris m/f
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
pulvis, eris, maskulin, selten feminin, der Staub
I)eigentlich
A)im Allgemeinen
multus in calceis pulvisCic.
horridaProp.
amomi, Staub und PulverOv.
carbonis, KohlenstaubOv.
p. exiguus, eine Handvoll Erde (bei der Bestattung)Hor.
p. hibernus, poetisch = trockener WinterVerg. georg. 1, 101
omnia in pulverem minutissimum redigereVeget.
omnem muralem lapidem in pulverem comminuereOros.
Pluralvergleiche Gell. 19, 8, 13
Novendiales pulveres, neuntägiger Staub (= frische Totenasche)Hor. epod. 17, 48
pulverum molesPlin. 11, 83
cineris pulveresPallad. 3, 25, 14 (vergleiche 11, 14, 15)
gens ad pulveres Martios erudita, an alle Beschwerlichkeiten des Krieges gewöhnter V.Amm. 23, 6, 83
Sprichwörtlich von der vergeblichen Mühwaltung, leeres Stroh dreschen
sulcos in pulvere ducereIuven. 7, 48
pulvis eruditus und im Zusammenhang bloß pulvis, der grüne Glasstaub, in den die alten Mathematiker mit einem Stäbchen (radius) ihre mathematischen Figuren zeichneten
numquam eruditum illum pulverem attigistis, ihr habt niemals Mathematik getriebenCic.
ex eadem urbe humilem homunculum a pulvere et radio excitabo, einen MathematikerCic.
B)insbesondere: der Staub des Kampf- oder Ringplatzes
pulvis OlympicusHor. carm. 1, 1, 3
quasi Olympici certaminis pulvisAmm. 29, 1, 25
palaestra, Eurotas, sol, pulvisCic. poët. Tusc. 2, 36
daher metonymisch der Kampfplatz, Ringplatz, Übungsplatz
domitant in pulvere currusVerg. Aen. 7, 163
referre laxum de pulvere follemMart. 12, 82, 5
und bildlich das Feld, der Schauplatz einer Tätigkeit
doctrinam in solem atque pulverem produxit, ins PublikumCic.
so auch processerat in solem et pulverem, war öffentlich aufgetretenCic.
in suo pulvere, auf seinem Feld, in seiner BahnOv.
cui sit condicio dulcis sine pulvere palmae, ohne den Staub des Kampfplatzes (griechisch ἀκονιτί), ohne Anstrengung, mühelosHor. ep. 1, 1, 51
vergleiche
qui pancratio citra pulveris iactum, quod vocant ἀκονιτί, vicitPlin. 35, 139
negotium sine ullo pulvere consummareAmm. 19, 11, 7
II)übertragen: die Erde
EtruscaProp. 1, 22, 6
coctus, BacksteineStat. silv. 4, 3, 53
besonders die Töpfererde, der TonMart. 14, 102, 1 und 114, 1
pulvis Puteolanus, PuzzolanerdeSen. nat. qu. 3, 20, 3Vitr. 2, 6, 1 sqq.; 5, 12, 2Plin. 35, 166
dasselbe
Dicarcheae pulvis arenaeSidon. carm. 2, 59
☞Das i in pulvis von Natur langvergleiche Lachm. Lucr. p. 59
pulvis als femininEnn. ann. 282 und 315; fr. scen. 382Prop. 1, 22, 6; 2, 13, 35Cael. Aur. de morb. chron. 2, 1, 31
Nebenform pulver, eris, maskulinPs. Apul. herb. 35 oder neutrumTh. Prisc. 1, 30; 2, 32vergleiche Prisc. 6, 65. Pompeii comment. 177, 23 K.
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
pulvis, eris, masculine or (rarely) feminine 1 PAL-, dust, powder
multus in calceisCic.
pulveris vim magnam animadvortuntSall.
qui (ventus) nubes pulveris vehitLiv.
nigro glomerari pulvere nubemVerg.
pulverem Olympicum ConlegisseHor.
pulvere sparsi iuvenesPhaedr.
caeco pulvere campus MisceturVerg.
pulverem excutereOv.
numquam eruditum illum pulverem attigistis, i.e. drew geometrical figures in sandCic.
quas (formas) in pulvere descripseratLiv.
amomi, powderOv.
carbonis, coal-dustOv.
Etrusca, earthProp.
Pulvis et umbra sumus, ashesHor.
hibernus, i.e. a dry winterVerg.
duces Non indecoro pulvere sordidi, i.e. the dust of a successful campaignHor.
Prov.
sulcos in pulvere ducere, i.e. to labor to no purposeIuv.
A scene of action, field, arena
doctrinam in solem atque in pulverem produxit, i.e. before the publicCic.
Inque suo noster pulvere currat equus, on his own fieldOv.
domitant in pulvere currūsVerg.
Toil, effort, labor
condicio dulcis sine pulvere palmaeHor.
patiens pulveris atque solisHor.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu