Adjektiv 3. Dekl. einendig (i-Dekl.)
prūdēns prūdentis
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
prūdēns, entis (zusammengezogen aus providens), gleichsam voreinsichtig
I)Partizip = wissentlich, mit Wissen, mit Vorbedacht
quos prudens praetereoHor.
gewöhnlich verbunden mit sciens
prudens et sciens ad pestem sum profectusCic.
quod sibi prudens ac sciens minus noxium temperassetSuet.
ne te sciens prudensque eo demittas, unde etc.Cael. in Cic. ep.
und asyndetisch
prudens sciens pereoTer.
II)Adjektiv
A)etwas deutlich kennend, wohl wissend, mit hellem Blick in etwas, mit etwas wohl bekannt, einer Sache kundig, in etwas erfahren
a)mit Genitiv
multarum veterum legumEnn.
belliSall. fr.
rei militarisNep.
litterarum ad elegantiam, wissenschaftlich fein gebildetAur. Vict.
locorumLiv.
non solum agricolationis sed universae naturaeColum.
animorum provinciaeTac.
prudentiores rerum rusticarumColum.
moderandiTac.
adulandi gens prudentissimaIuven.
substantivisch
iuris prudentes, die Rechtskundigen, -gelehrtenICt.
b)mit folgendem Infinitiv oder AcI
nec in sepulcris pauperum prudens anus novendiales dissipare pulveresHor. epod. 17, 47 sq.
satis prudens, otii vitia negotio discutiCurt. 7, 1, 4
ob ea se peti prudensPlin. 8, 111
prudens hanc (urinam) quoque exitialem (ergänze esse)Plin. 8, 136
verbunden
sciens prudensque se praegnantem non esseUlp. dig. 25, 6, 1. § 2
c)absolut und zwar substantivisch
prudentes, die Sachkundigen = die Rechtskundigen, -gelehrtenICt.
B)prägnant: von dem, der mit praktischem Blick, mit Umsicht und Einsicht die rechten Mittel zu wählen versteht = umsichtig, einsichtsvoll, verständig, klug, gescheit, lebensklug, staatsklug
a)absolut
vir pr. et acutusCic.
nemo (Catone) prudentiorCic.
vos homines amicissimi ac prudentissimiCic.
übertragen von Leblosem
animi sententiaOv.
consiliumCic.und andere
consilium prudentissimumNep.Auct. b. Alex.
b)mit allgemeinem Genitiv
ceterarum rerum pater familias prudens et attentus, ein in allen übrigen Stücken (= sonst) kluger und sorgfältiger H.Cic. Quinct. 11
c)mit in und Ablativ
pr. in iure civiliCic.
in existimando admodum pr.Cic.
Stoici prudentissimi in disserendoCic.
d)mit ad und Akkusativ
vir ad usum ac disciplinam peritus, ad consilia prudensCic.
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
prūdēns, entis, adjective with comparative and superlative for providens, foreseeing, foreknowing
quos prudentīs possumus dicere, id est providentīsCic.
satisque prudens oti vitia negotio discuti, awareCurt.
Knowing, skilled, skilful, experienced, versed, practised
ceterarum rerumCic.
rei militarisNep.
locorumLiv.
animus rerumHor.
adulandi gens prudentissimaIuv.
in iure civiliCic.
prudens anus Novemdialīs dissipare pulveresHor.
With knowledge, deliberate
quos prudens praetereoHor.
amore ardeo, et prudens sciens, Vivus vidensque pereoTer.
sic ego prudens et sciens ad pestem ante oculos positam sum profectusCic.
Knowing, wise, discreet, prudent, sagacious, sensible, intelligent, clever, judicious
tribunus plebisCic.
prudentissimus senexCic.
Octavio ingenio prudentiorCic.
vir ad consiliaCic.
Illa deam longo prudens sermone tenebatOv.
malim videri nimis timidus quam parum prudens, circumspectCic.
prudentissimum (consilium)Nep.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu