a-Konjugation
dūrāre
dūrō dūrāvī dūrātum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
dūro, āvi, ātum, āre (dūrus)
I)transitiv
A)eigentlich: hart machen, härten, verhärten
1)im Allgemeinen
ferrumPlin.
lignum igniCurt.
hastas igneCurt.
viscera (von Wasser)Lucan.
caementa calce, zu einer festen Masse verhärtenLiv.
reliqua assiduo gelu duranturMela
locustae terrestres duratae salsugineSolin.
duratur cortice pellis, wird vermittels der R. (= zu R.) verhärtetOv.
triplex scutale crebris suturis (Lederstreifen) duratumLiv.
mit in und Akkusativ (zu)
undam densam in glaciemque nivemqueTibull.
cutem tenellam in coriumApul.
ossa in scopulosOv.
lacrimas in electrumHyg.
2)insbesondere
a)trocken machen, austrocknen, ausdörren, rösten
terram (von der Wärme)Verg.
coria durata caloreLucr.
pisces sole duratiCurt.
durati muriā pisces, eingepökelteQuint.
Albanam fumo uvamHor.
mollitam (Cererem) manu duret (backe) in foco ignisOv.
durati pisces, geröstete Apic.
b)reif machen, reifen
ubi pubentes calamos duraverit aestasNemes. cyn. 290
c)verdichten
caelestis aqua salibus durataCol. 7, 4, 8
daher: gerinnen machen
partem (lactis) liquefacta coagula durantOv. met. 13, 830
corpus, hartleibig machenCels.
B)übertragen
1)medial durari, sich verhärten = sich festsetzen, unheilbar werden
vitia duranturQuint. 1, 1, 37
2)abhärten, an Strapazen gewöhnen
se laboreCaes.
exercitum crebris expeditionibusVell.
durati usu armorumLiv.
im üblen Sinn: unempfindlich, gefühllos machen, abstumpfen
aere, dehinc ferro saecula (von der Zeit)Hor.
ad plagas durari, schlägefaul werdenQuint.
ad omne facinus duratus, der zu jeder Freveltat sich abgehärtet hatTac.
3)ausdauern, aushalten
laboremVerg.
imperiosius aequorHor.
siccitatem et ventosPallad.
diemHor.
horam eadem probantes, auch nur eine Stunde dem eigenen Plan treu bleibendHor.
mit folgendem InfinitivPlaut. truc. 326Petron. 41, 2Sil. 10, 653; 11, 75Lucan. 4, 519
nequeo durare mit folgendem quinPlaut. mil. 1249Plaut. Curc. 175
II)intransitiv
A)eigentlich: hart werden, Härte bekommen, sich verhärten
1)im Allgemeinen
quasi ferrum aut lapis duratEnn. fr. scen. 104
lento misere durantia tabo visceraSil. 2, 463
2)insbesondere: trocken werden, ausdörren
durat solumVerg. ecl. 6, 35
B)übertragen
1)sich verhärten
cuius tam crudeles manus in hoc supplicium durassentPetron. 105, 11
in nullius umquam suorum necem duravit, seine Härte ging nicht so weit, einen der S. hinrichten zu lassenTac. ann. 1, 6
non durat ultra poenam abdicationis, er verhängt keine andere Strafe als die VerstoßungQuint. 11, 2, 8
usque ad caedem eius duratura filii odia, dass des Sohnes Hass sich in seiner Härte bis zur Ermordung derselben versteigen werdeTac. ann. 14, 1
2)ausdauern, aushalten
a)an einem Ort
durare nequeo in aedibusPlaut.
non hic quisquam durare potestTer.
sub Iove (unter freiem Himmel)Ov.
in opere et labore sub pellibusLiv.
unam hiemem in castrisLiv.
b)bei einer Sache
duraGallio bei Quint.
durate et vosmet rebus servate secundisVerg.; und danach durarent secundisque se rebus servarentAugust. bei Suet.
durandum est, quia coepimusQuint.
3)dauern
a)dauernd bleiben, fortdauern, Bestand haben, währen, noch existieren, vorhanden sein
sapor duratQuint.
durat simulacrumVerg.
firmus sane paries et duraturusTac.
bullae durant et ostendunturSuet.
soles, qui a matutino tempore durant in occasumPlin.
duraturum cum aeternitate mundumTreb. Poll.
durant colles, ziehen sich ganz hindurchTac.
haec moles inviolata duratCurt.
von Abstraktem
illis in longum fortissime pugnandi duravit constantiaVell.
durat prope in infinitum (memoria)Quint.
ad posteros virtus durabitQuint.
penuriā mulierum hominis aetatem (ein Menschenalter) duratura magnitudo eratLiv.
adhuc honor studiis duratPlin. ep.
von Personen
qui nostram ad iuventam duraverunt, die bis zu unserer Jugendzeit gelebtTac. ann. 3, 16
b)dauern = sich halten
in tanto terrae rigore (von Bäumen)Curt.
ova muriā tepefactā durantCol.
uti (oleae) diutissime durentCato
hoc vinum durabit usque ad solstitiumCato
und so (von Wein) totidem durare per annosVerg.
sorba in arido facile durareVarro
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
dūrō, āvī ātus, āre durus.
I)Transitive, to make hard, harden, solidify
fumo uvam, dryHor.
calor durat (terram)Verg.
caementa calce durataLiv.
solo nivesHor.
undam in glaciemTib.
Figuratively, to harden with use, make hardy, inure
membra animumqueHor.
umeros ad volneraVerg.
hoc se laboreCaes.
adversus mala duratusLiv.
To render hard, make insensible, dull, blunt
ferro (Iuppiter) duravit saeculaHor.
To bear, endure, resist
laboremVerg.
Vix durare carinae Possunt AequorHor.
II)Intransitive, to grow hard
Tum durare solum CoeperitVerg.
To be inured, be patient, wait, persevere, endure, hold out
hicTer.
in labore sub pellibusLiv.
Durate et vosmet servateVerg.
Passive impersonal
nec durari extra tecta poteratLiv.
To hold out, continue, last, remain
totidem per annosVerg.
duret gentibus odium suiTac.
durante originis viTac.
eadem horam durare probantesHor.
durando saecula vincitVerg.
in hanc saeculi lucem, to surviveTac.
durant colles, i.e. extendTac.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu