Adjektiv a/o-Dekl. dreiendig
integer integra integrum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
integer, gra, grum (eigentlich intager, von tag zu tango, »tasten«; also =) unangetastet, unversehrt
I)in physischer Hinsicht
a)unberührt = unbenutzt, unübersetzt
comoediaTer. heaut. prol. 4
eum Plautus locum reliquit integrumTer. adelph. prol. 10.
b)unversehrt = unverwundet, unverstümmelt, unverletzt (Gegensatz saucius, vulnere affectus, truncus und dergleichen)Cic.Caes.und andere
oft verbunden
integer et (atque) intactus, integer intactusqueLiv.Sil.s. Drak. Liv. 8, 10, 6
integros pro sauciis arcessereSall.
ex integris truncos (infantes) gigniPlin.
cecĭdit Cethegus integer, unverstümmeltIuven.
nasus integerIuven.
c)von der Fäulnis unversehrt, frisch
von Speisen
aper (Gegensatz aper vitiatus, anbrüchiger)Hor. sat. 2, 2, 92
d)unversehrt, unvermindert = noch ganz
sublicae, quarum pars inferior int. remanebat, noch ganz stehen geblieben warCaes.
recens et int. malum, frischer und ganzer A.Suet.
aedes integrae (Gegensatz aedes vitiosae)ICt.
amnis Iordanes unum atque alterum lacum integer (unvermindert, in gleicher Stärke) perfluitTac.
insbesondere vom Vermögen = ganz, voll, ungeschmälert
opes integrae (Gegensatz opes accīsae)Hor.
integris patrimoniis exsulareSuet.
fortuna integra (Gegensatz fortuna afflicta)Cic.
neutrum substantivisch
quibus fortuna in integro (unangetastet) estTac. hist. 3, 2
von äußerer Ehre = ungeschmälert, unverletzt
famaSall.
existimatioCic.
und von der Person
famā et fortunis integer, im vollen Besitz seines Rufes und VermögensSall. fr.
substantivisch
integri, Unverschuldete, gute Haushalter (Gegensatz sumptuosi, Verschwender)Curt. 10, 2 (8), 10
e)unvermischt (ἀκήρατος), rein
fontesLucr. Hor.
vinumColum.
sapor (vini)Hor.
neutrum Plural substantivisch
anteponantur integra contaminatisCic.
f)von Plünderungen, von den Plagen des Krieges und dergleichen verschont geblieben
loca trans flumen int.Caes.
gentes int.Cic.
gens a cladibus belli integraLiv.
omnibus rebus integri incolumesqueCic.
g)ungeschwächt den Kräften nach = unentkräftet, nicht erschöpft, noch frisch, bei voller Kraft (Gegensatz fessus, defessus, fatigatus, affectusvergleiche Drak. Liv. 8, 10, 5)
α)von lebenden Wesen, besonders von SoldatenCaes.und andere
integer eques equiqueTac.
integrior exercitusNep.
integer in omni voce, der seine Stimme in voller Gewalt hatCornif. rhet.
β)vom Körper usw.
integris corporibus animisque fessos adortiLiv.
diuturnitate pugnae hostes defessi proelio excedebant, alii integris viribus succedebantCaes.
integerrimas vires militi servabatLiv.
h)ungeschwächt der Jungfräulichkeit nach = unbefleckt, unentehrt, rein (vergleiche ἀκήρατος παρθένος bei Euripides)
filiaPlaut.
virgoCatull.
ut virgo ab se integra sietTer.
liberos coniugesque suas integras ab istius petulantia conservare, unangefochtenCic.
i)unversehrt der Gesundheit nach
α)von Personen: bei vollem Wohlbefinden, ganz gesund, ganz wohl
si integer futurus esset aegerCels.
antequam ex toto (aeger) integer fiatCels.
im Bild
neu patiamini licentiam scelerum quasi rabiem ad integros contactu procedereSall. hist. fr. 1, 48 (51)
β)vom Körper usw.: gesund, unverdorben (Gegensatz corruptus, vitiosus)
corpus, caputCels.
corpora sana et integri sanguinisQuint.
si sanguis crassus et niger est, vitiosus est; si rubet et pellucet, integer estCels.
γ)von Gesundheit und Alter: blühend
valetudoCic.
aetas, Blüte der JugendTer.Suet.vergleiche Ruhnken Ter. Andr. 1, 1, 45
integrā aetate ac valetudine, in der Blüte seines Alters und seiner GesundheitSuet.
poetisch
integer aevi, in der Blüte des AltersVerg. Sil.
und so
integer aevoAuct. consol. ad Liv.
integer annorumStat.
k)unverkürzt der Zeitdauer nach, ganz
annusCic.
integro die, zu Anfang des Tages (so dass man den Tag noch ganz vor sich hat)Hor.
l)unvermindert seiner ursprünglichen Beschaffenheit nach, voll, ganz, frisch, von körperlichen und äußeren Zuständen
α)überhaupt
integram famem ad ovum afferoCic.
illud principium novi et integri laboris, damit fing die Arbeit gleichsam neu und von vorne anLiv.
rursus tamquam ad integrum bellum cuncta parat, frischen KriegSall.
integra causa, ein noch nicht gebrauchter VorwandTer. (vergleiche Nummer II, A, a)
substantivisch
integrum, ī, neutrum (Gegensatz corruptum)Tert. de res. carn. 4
daher
de integro, ganz von frischem, ganz von vorneCic.und andere
und so
ex integroColum.Tac.Suet.und andere (aber Liv. 21, 6, 5 jetzt de integro)
und
ab integroCic. II. Verr. 1, 147Verg. ecl. 4, 5
β)als publizistischer terminus technicus
aliquem oder aliquid in integrum restituere, in den vorigen Stand setzen, wieder einsetzen (siehe restituo)
damnatumCic.Caes.
praediaCic.
civitatemIustin.
II)in geistiger und moralischer Hinsicht
A)in geistiger
a)von dem, was noch beim Alten ist, in dem noch nichts getan ist: unausgemacht, unentschieden, unverloren und dergleichen
bellumTac.
alias ut uti possim causā hāc integrāTer.
causam integram alicui reservareCic.
re integrāCic.
non scilicet re integrā, sed certe minus infractāCic.
iudicium integrā re, an perditā fieri?Cic.
adoptandi iudicium integrum (steht in freier Hand)Tac.
in integro mihi res est oder est (mihi) integrum, ich habe (man hat) in oder über etwas noch freie und ungebundene Hand, es steht etwas noch in meiner GewaltCic.
und so
ut id integrum iam non essetCic.
de centurionibus res est in integroCic.
alicui non integrum est mit Infinitiv, non est integrum Cn. Pompeio consilium iam uti tuoCic. Pis. 58
mit ut und Konjunktiv
atque ei ne integrum quidem erat, ut ad iustitiam remigraretCic. Tusc. 5, 62Cic. Mur. 8
sibi integrum reservare de aliquo oder de aliqua re, sich freie Hand lassen, freie Hand behaltenCic.
integrum dare, freie Hand geben, freie Gewalt gebenCic.
b)von dem, der noch ein »Neuling« in irgend einer Sache ist
rudem me et integrum discipulum accipe, nimm mich als einen unwissenden Neuling in die SchuleCic.
a populi suffragiis integerSall. fr.
integer urbis, unbekannt mit den Vergnügungen und Verführungen der StadtVal. Flacc.
c)geistig gesund, vernünftig, freien Geistes, vorurteilsfrei, unbefangen, leidenschaftslos
integer mentis oder animiHor.
mens int.Hor.
incorrupti atque integri testesCic.
adhuc integer, noch nicht von Liebe geblendetHor.
integris animis, mit unbefangenem SinnTac.
si ad quietem integri (freien Geistes) iremusCic.
integrum se servare, unparteiischCic.
integer laudo, uneigennützigHor.
iudicium int., consultatio intTac.
quid hāc quaestione dici potest integrius? quid incorruptius?Cic.
B)in moralischer Hinsicht
a)unverdorben
integri et sinceri (Gegensatz imbuti Romanis delenimentis)Liv.
ingenium int.Sall.
ipsius bona integraque naturaTac.
b)an dessen Lebenswandel kein Flecken wahrzunehmen ist, unbescholten, sittenrein, lauter (oft verbunden integer castusquesiehe Meißner Cic. Tusc. 1, 72)
homoCic.
Diana, die reine, jungfräuliche (ἁγνή)Hor.
nemo integriorCic.
castissimus homo atque integerrimusCic.
integer vitae scelerisque purus, unbescholtenen (Lebens-)WandelsHor.
integer a coniuratione, unschuldig an der VerschwörungTac.
proconsulatus, uneigennützigesTac.
vita integerrimaCic.
c)unangetastet = ungeschmälert
fides, unverbrüchliche, unwandelbareTac.
parum integrā veritate, mit zu wenig Beobachtung der reinen WahrheitSuet.
nullum esse ius tam sanctum atque integrum (unantastbar), quod non eius scelus atque perfidia violarit et imminueritCic.
☞Komparativ integriorNep. Eum. 9, 6, Neutrum integriusCels. 7, 27
Superlativ integerrimusCic. de domo 60Caes. b. c. 1, 85, 2Liv. 6, 7, 1
vulgärlateinischer Superlativ integrissimusCorp. inscr. Lat. 2, 1085; 9, 2878 und 10, 30
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
integer, tegra, tegrum, adjective with comparative integrior and superlative integerrimus 2 in-+TAG-, untouched, unhurt, entire, whole, complete
annusCic.
integro die, i.e. with the day before usHor.
quarum (sublicarum) pars inferior integra remanebatCaes.
signa (litterarum), unbroken.Cic.
Unimpaired, uninjured, unhurt, unwounded, unmutilated, unexhausted, sound, fresh, vigorous
aetate integrā, in her flowerTer.
cum integri defessis succederentCaes.
florentes atque integriCic.
integros pro sauciis arcessereSall.
Pelops, entireOv.
cecidit Cethegus Integer, unmutilatedIuv.
opes (opp. accisae)Hor.
integer aevi sanguis, the vigor of youthVerg.
gens a cladibus belliLiv.
Not worn, fresh, new, unused
ad integrum bellum cuncta parareSall.
pugnam edereLiv.
uti causā hac integrā, this pretext as a fresh oneTer.
eum Plautus locum reliquit integrum, not imitatedTer.
In the phrase, de integro or ab integro, anew, afresh
potius quam redeat de integro haec oratio, be told over againTer.
relata de integro res ad senatumLiv.
columnam efficere ab integro novamCic.
Magnus ab integro saeclorum nascitur ordoVerg.
Untainted, fresh, sweet
ut anteponantur integra contaminatisCic.
fontesHor.
In the phrase, in integrum restituere, to restore to a former condition, pardon, forgive
quod te absente hic filius Egit restitui in integrum aequomst, i.e. be undoneTer.
in integrum restituti, pardonedCic.
nonnullos ambitūs damnatos in integrum restituitCaes.
Figuratively, new, open, undecided, undetermined
rem integram ad reditum suum iussit esseCic.
ut quam integerrima essent ad pacem omniaCaes.
quid hac quaestione dici potest integrius?Cic.
quoad erit integrum, still in my powerCic.
non est integrum Pompeio consilio iam uti tuo, openCic.
si integrum daretur, i.e. if he be unfettered. Cic.
Inexperienced, ignorant
me discipulum integrum accipeCic.
Healthy, sound, sane, unimpaired
animiHor.
mensHor.
integrius iudicium a favoreLiv.
Unbiassed, impartial
integrum se servare, neutralCic.
arbiterIuv.
scopulis surdior Icari Voces audit, adhuc integer, heart-wholeHor.
Blameless, irreproachable, spotless, pure, honest, virtuous
illo nemo integriorCic.
integerrima vitaCic.
testesCic.
vitae, in lifeHor.
virgo ab seTer.
a coniuratione, not implicated inTac.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu