Adjektiv a/o-Dekl. dreiendig
dubius a um
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
dubius, a, um (duo), zwischen zweien schwankend, nach zwei Seiten hin schwankend
I)subjektiv
A)in der Überzeugung schwankend = zweifelhaft, zweifelnd, in Zweifel stehendPlaut.Cic.und andere
spemque metumque inter dubii, zwischen H. u. F. schwebendVerg.
mit Genitivs. Drak. Liv. 33, 25, 5
animiVerg.und andere
mentisOv.
portus ac praesidiiSen.
viaeSen.
sententiaeLiv., consiliiIustin.
fatiLucan. 7, 611
vitaeMarc. Emp.
salutisOv.
haud dubius mit folgendem AcI
haud dubius facilem in aequo campi tantum superanti multitudine victoriam foreLiv. 5, 38, 4
haud dubius mit folgendem quin
haud dubius, quin paucos transgressos murum expulsurus foretLiv. 25, 24, 8
B)im Entschluss schwankend = unschlüssig, unentschlossen (Gegensatz firmus)Sall.und andere
mit folgendem indirekten Fragesatz
dubius unde rumperet silentiumHor. epod. 5, 85
dubius sum, quid faciamHor. sat. 1, 9, 40
dubius, an transiretLiv. 8, 24, 11
poetisch übertragen von Leblosem
cuspisSil.
arcusVal. Flacc.vergleiche Drak. Sil. 4, 188
II)objektiv
A)ungewiss, unsicher, zweifelhaft, unbestimmt, unentschieden (Gegensatz apertus, certus, confessus und dergleichen)
a)im Allgemeinen
genus causaeCic.
iusQuint.
victoriaCaes.
auctorOv.
sociiLiv.
verbum aliquod dubiae significationisSen.
dubiae crepuscula lucis, die D. des Zwielichts, MorgendämmerungOv.
und so
adhuc dubius dies, Zwielicht, Dämmerung (des Morgens)Plin. ep.
und
adhuc dubiā luceLact.
und
dubia sideraIuven.
nox, Abendzwielicht, AbenddämmerungOv.
caelum, trübeOv.
lanugo, zweifelhaft, ob noch Flaum oder schon BartOv.
consilia, unbestimmtes VorhabenTac.
sequitur annus haud dubiis consulibus, ein J., das entschieden K. hatteLiv.
ut haud dubius (unzweifelhaft) praetor esset, si etc.Liv.
an dubium est, ut dare posset imperium imperator, qui etc.Plin. pan. 8, 6
non est dubium, quin (dass usw.) oder quin non (dass nicht)Ter.Cic.Gell.
quasi viro dubium sit, quin etc.Cic.
dubiumne est oder cui dubium est, quin etc.?Cic.
etenim quam dubium est, an merito accusetur, qui etc.Plin. ep. 7, 10, 3
num oder nemini dubium est mit folgendem AcICic. Flacc. 83Plin. ep. 8, 14, 20Plin. pan. 61, 6
haud dubio, da es nicht zweifelhaft warLiv.
neutrum substantivisch (gewöhnlich nur mit Präposition)
nihil est dubii (es ist kein Zweifel) mit folgendem quin und KonjunktivSen. de ben. 6, 31, 2
in dubium vocare oder revocare, in Zweifel ziehen, ~ setzen, zweifelhaft machenCic.
in dubio est animusTer.
fides tua venit mihi in dubiumCic.
sine dubioCic. oder procul dubioLiv. oder dubio proculGell. 2, 29, 15, oder (spätlateinisch) absque dubioSalv., ohne Zweifel
haudi pro dubio (unzweifelhaft) Sextium consulem esseLiv.
und so
pro haud dubio habitum est mit folgendem InfinitivLiv.
poetisch
dubium (= de quo dubium erat) iustitiā validisne potentior armisOv.
dubium pius an sceleratus OrestesOv.vergleiche Bach Ov. met. 6, 678
b)prägnant
dubia cena, eine solche Mahlzeit, bei der wegen des Überflusses an Speisen die Wahl schwer fällt, ein reiches, mit den verschiedensten Speisen versehenes Mahl, ein »verwirrendes Speisengewühl« (Voß)Ter. Phorm. 342Hor. sat. 2, 2, 77Auson. Mos. 102
B)metonymisch: bedenklich, gefährlich, misslich
a)der örtlichen Beschaffenheit nach
mons erat ascensu dubiusProp.
quae (loca) dubia nisu videbanturSall.
b)dem Ausgang nach
res d. (Lage)Plaut.Sall.und andere
tempora d. (Gegensatz t. secunda)Hor.
neutrum substantivisch
α)Singular
mit Präposition
in dubium devocare, in eine missliche Lage bringen, aufs Spiel setzenCaes.
in dubium venire, in Gefahr kommenTer.
und so
in dubium futurum esseOv.
in dubio esse, in Gefahr schweben, auf dem Spiel stehenTer.und andere
β)Plural
mens dubiis percussaLucan. 6, 596
c)poetisch übertragen: in bedenklicher, misslicher Lage befindlich, in Gefahr schwebend
aeger, der bedenkliche KrankeOv.
caputVal. Flacc.
Vergleiche anceps Nummer II, 3
☞Komparativ dubiorAnthol. Lat. 659, 4 R.
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
dubius, adjective DVA-, moving two ways, fluctuating
fluctibus dubiis volvi coeptum est mareLiv.
Figuratively, wavering in opinion, doubting, doubtful, dubious, uncertain
animum in causā dubium facereCic.
visi ab dubiis, quinam essentLiv.
spemque metumque inter dubiiVerg.
dubius, verbis ea vincere magnum Quam sit, well aware how hard it isVerg.
dictator minime dubius, bellum patres iussurosLiv.
mentisOv.
sententiaeLiv.
Wavering in resolution, irresolute, undecided, hesitating
dubii confirmanturCaes.
dubio atque haesitante Iugurthā incolumes transeuntSall.
hostibus dubiis instareSall.
spem dedit dubiae mentiVerg.
consiliaTac.
quid faciatOv.
Mars errat in armisVerg.
Doubted of, uncertain, doubtful, dubious, undetermined
fortuna scaenicaTer.
quae dubia sint, ea sumi pro certisCic.
haec habere dubia, to leave in questionCic.
salusCic.
victoriaCaes.
proeliaTac.
haud dubius rex, seu ... seu ..., by a clear titleLiv.
auctor, unknownOv.
gens dubiae ad id voluntatisLiv.
lux, i.e. twilightOv.
sideraIuv.
caelum, i.e. overcastVerg.
lanugo, hardly visibleOv.
sequitur annus haud dubiis consulibus, certainly knownLiv.
fortunam inter dubia numerareTac.
hora, i.e. the uncertain futureHor.
dubia cena, i.e. perplexing with varietyHor.
an dubium id tibi est? is it not certain?Ter.
ut de ipsius facto dubium esse nemini possitCic.
hoc nemini dubium est, quid iudicaritCic.
Iustitiā dubium validisne potentior armisOv.
haud dubiumst mihi, quin possim, etc.Ter.
non esse dubium, quin possent, etc.Caes.
periisse me unā haud dubiumstTer.
in dubium vocare, to call in questionCic.
non quo mihi veniat in dubium tua fides, is questionedCic.
Dum in dubio est animus, in doubtTer.
ut in dubio poneret, utrum ... an, etc.Liv.
sine dubio, certainlyCic.
cum te togatis omnibus sine dubio anteferret ... sed, etc., doubtless ... butCic.
procul dubioLiv.
Doubtful, dubious, precarious, dangerous, critical, difficult, adverse
fortuna (opp. secunda)Cic.
resSall.
mons ascensuProp.
scire hunc lumen rebus nostris dubiis futurumLiv.
dubiis ne defice rebus, our needVerg.
temporaHor.
aeger, the man in danger of deathOv.
Mea in dubio vitast, is in dangerTer.
libertas et anima nostra in dubio estSall.
suas fortunas in dubium non devocaturumCaes.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu