o-Dekl. (n.)
prīncipium prīncipiī n
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
prīncipium, iī, neutrum (princeps), der Anfang, Ursprung
I)eigentlich
pr. pontisTac.
pr. dicendi, der RedeCic.
principio verisSall. fr.Liv.
principio eius anniLiv.
principio belliLiv.
principio orationisLiv.
in principio totius summae, im Eingang der GesamtdarstellungLiv.
ducere principium ab aliquo, den Anfang herleiten oder machenCic. oder abstammenOv.
pr. capessere, machenTac.
(in) principio, anfangs, zuerstCic.
principio, gleich zu AnfangCurt.
principio atque, sobald alsPlaut.
a principio, zu Anfang, anfangsCic. oder von Anfang anCic.
II)metonymisch
A)der Grund, die Grundlage, der Grundstoff
id est pr. urbisCic.
omnium rerum pr. aquaVitr.
Plural: principia, die Elemente, Grundstoffe und dergleichen
rerumCic.
iurisCic.
naturae oder naturalia, die GrundtriebeCic.
B)von dem, der den Anfang macht, und zwar
1)als publizistischer terminus technicus von der in den Kurien zuerst stimmenden Tribus oder Kurie: die Vorwahl
Faucia curia fuit pr., stimmte zuerstLiv. 9, 38, 15Lex Thoria p. 142 ed. RudorffLex de appar. ap. Haubold Moment. leg. p. 85Plebiscit. bei Frontin. aqu. 129
2)der Anfänger, Urheber usw.
Graecia principium moris fuitOv.
mihi Belus avorum pr., StammvaterSil.
C)die erste Stelle, der Vorrang
principium columenque omnium rerum pretii margaritae tenent, den ersten und höchsten PreisPlin. 9, 106
und die Herrschaft über jemandenTert. adv. Hermog. 19
D)als militärischer terminus technicus: principia, ōrum, neutrum
1)die vorderen Reihen, ~ Glieder, das Vordertreffen, die FrontSall.und andere
post pr., hinter der Fr.Sall.und andere
recipi (sich zurückziehen) inter principia legionumVeget. mil.
2)der Hauptweg, Hauptplatz im Lager, Standort der Zelte des Feldherrn, der Legaten und Tribunen, wo Reden an die Soldaten gehalten, den Soldaten Recht gesprochen wurde und dergleichen, das Hauptquartier, GeneralquartierNep.Liv.und andere
in vestrorum castrorum principiisCic. ep. ad Brut.
daher metonymisch: das Hauptquartier = die höheren OffiziereFrontin.und anderevergleiche überhaupt Oudend. Frontin. 4, 1, 16
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
prīncipium, ī, neuter princeps, a beginning, commencement, origin
origo principi nulla estCic.
motūsCic.
principio orationis hoc pono, in beginning my speechCic.
omnium rerum magnarum ab dis inmortalibus principia ducunturCic.
Scribendi recte sapere est principiumHor.
Ab Iove principiumVerg.
imperiLiv.
a sanguine Teucri Ducere principiumOv.
Ablative adverbial, at the beginning, in the beginning, at first, in the first place
Principio vementer velim, etc.Ter.
principio ausus est dicereCic.
Principio . . . tumVerg.
In the phrase, a principio (rarely de principio), from the beginning, from the first
ut a principio dixiCic.
de principio studuit occurrere, etc.Cic.
plural, beginnings, foundations, principles, elements
diligenter explorata principia ponanturCic.
naturaliaCic.
principia rerum, e quibus omnia constant, elementsCic.
Prov.
obsta principiisOv.
That which begins, a leader, founder
Faucia curia fuit principium, i.e. was the first to voteLiv.
Graecia principium moris fuitOv.
In the army, plural, the foremost ranks, front lines of soldiers, front, van
ero post principia, in the rearTer.
Marium post principia habereSall.
post principia tutus receptus fuit, to the rearLiv.
In a camp, the headquarters, principal place, general's quarters (an open space, for councils and assemblies)
iura reddere in principiisLiv.
in principiis statuit tabernaculumNep.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu