konsonat. Dekl. (3. Dekl.)
dolor dolōris m
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
dolor, ōris, maskulin (doleo), der Schmerz, die schmerzliche Empfindung
I)körperlich
corporisCic.
totius corporis doloresCic.
d. capitis, dentiumLucr.Cels.und andere
pedum, articulorumCic.
laterumHor.
coxaeCels.
oculorum Aur. Vict.
podagraeCic. fr.
calculi dolore consumiLiv. epit.
dolorem corporis patiCic.
dolorem morbi ferre non posseCic.
e dolore laborare, Geburtsschmerzen habenTer.
II)geistig (mit und ohne animi): der Schmerz, das Betrübnis, die Wehmut, der Kummer, Unmut, Unwille, Ärger und dergleichen (Gegensatz gaudium, voluptas)
A)eigentlich
1)im Allgemeinen
dolor coniugis amissae (über den Verlust der G.)Ov.
desiderii futuriNep.
dolor repulsaeCaes.
dolor ex civibus amissisLiv.
d. muliebrisLiv.
femineus, virgineusOv.
mutuusCurt.
liber, liberior, Unabhängigkeit in der Äußerung des Unwillens, freie, ungebundene Äußerung des UnwillensTac.Curt.
pro dolor Oros. 4, 6, 34
o dolor! Corp. inscr. Lat. 12, 825
ah dolor! Calp. ecl. 3, 49 und 4, 44
dolorem accipere aliqua re oder ex aliqua reCic.
dolorem suscipere pro patriaCic.
dolores quosvis suscipere malle quam etc.Cic.
dolorem capere ab aliqua reCic., in und ex aliqua reCic.
dolorem haurireCic.
tanto dolore affici, ut etc.Cic.
in dolore esseCic.
dolorem alicui facere oder efficere oder dare oder afferreCic.
dolorem commovereCic.
dolorem tegereLiv.
dolorem abicere oder deponereCic.
hoc est mihi doloriCic.
2)insbesondere
a)die Kränkung
quo dolore incensusNep.
quasi obliteratā iam doloris memoriāSuet.
besonders das Leiden, die Kränkung in der LiebeProp.
b)der Groll, innere Grimm, der auf Rache sinnt, das Rachegefühl, die Erbitterungvergleiche Obbarius Hor. ep. 1. 2, 60; Ochsner Cic. ecl. p. 88Cic.und andere
quo dolore exarsitCaes.
B)metonymisch
1)der »Gegenstand«, der Schmerz oder Betrübnis machtOv.
esse dolor potest, kann Schmerz bringenProp.
2)in der Rhetorik = πάθος, leidenschaftlicher Ausdruck, affektvoller Ausdruck, daher auch wehmütiger Ausdruck oder TonCic.vergleiche die Auslgg. zu Cic. Brut. 93; Ernesti Lex. techn. Lat. rhet. (in v. sensus) p. 346 sq.
☞spätere Nebenform dolus, ī, maskulinCorp. inscr. Lat. 3, 1903; 5, 1638; 10, 1760Commod. instr. 1, 26, 19 und 2, 32, 1Symm. orat. 2, 17
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
dolor, ōris, masculine DAL-, pain, smart, ache, suffering, anguish
Laborat e doloreTer.
differor doloribusTer.
corporisCic.
cum dolore emoriCic.
de corpore fugitVerg.
Distress, grief, tribulation, affliction, sorrow, pain, woe, anguish, trouble, vexation, mortification, chagrin
(est) aegritudo cruciansCic.
animiCic.
dolorem ferre moderateCic.
dolore prohibeor pronuntiareCaes.
magnis doloribus liberatusCic.
premit altum corde doloremVerg.
finire dolores, the torments of loveHor.
speciem doloris voltu ferreTac.
Est iactura dolori OmnibusOv.
magno esse Germanis dolori Ariovisti mortemCaes.
Indignation, wrath, animosity, anger, resentment
suum dolorem condonareCaes.
veniam iusto dolori dateCic.
ingenuusCic.
dolor quod suaseritHor.
repulsae, on account ofCaes.
iniuriaeLiv.
coniugis amissaeOv.
Figuratively, a grief, object of grief
Tu dolor es facinusque meumOv.
In rhetoric, feeling, pathos
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu