dem Stamm eigene Dekl.
mors mortis f
(Gen. Pl. -ium)
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
mors, mortis, feminin (zu Wurzel mor, wovon auch morior, verwandt mit μόρος, μοιρα), der Tod
I)eigentlich und übertragen
A)eigentlich
acerbaCic.
m. honestaNep.
celerisSuet.
immaturaLucr.Catull.Cic.und andere
innoxiaIustin.
maturaFlor. 3, 17, 9
necessaria, der natürlicheCic.
perspicuaCic.
alicui propinquaCic.
repentinaCic.
voluntariaCic.
mors coacta, Gegensatz fortuitaTac.
cuius aetati mors propior eratSall. fr.
beata L. Crassi mors illa, quae est a multis saepe defletaCic.
fames, miserrima omnium morsSall.
fames et frigus, quae miserrima mortis genera suntCic.
mors crucis, KreuzestodAugustin. in Ioann. tract. 124, 1
mortis periculumCaes.
mortis poena oder poenaeCic.
potio mortis causā dataPs. Quint. decl.
civium suorom vitae mortisque arbiterSen.
morti proximusFrontoAugustin.und andere
morti vicinusCapit.Hieron.und anderes. über beide Krebs-Schmalz Antib.⁷ Bd. 2. S. 103 u. 104 unter mors
mors (alicui) appropinquatCic.
obire mortem, siehe ob-eo
mortem subire, suscipere, siehe sub-eo, suscipio
occumbere mortem, siehe occumbo
mortem oppetere, siehe oppeto
voluntariam mortem petereGell.
cupide mortem expetere pro salute civiumCic.
morti oder ad mortem se offerre, siehe offero
mortem sibi consciscereCic.
mortem alicui afferrePlaut.
afferre alicui causam mortis voluntariaeCic.
alicui mortem inferre und offerreCic.
aliquem dare ad mortemPlaut. oder mortiHor.
aliquem morti mitterePlaut.
aliquem morte afficereCic.
mortem proponereCic.
ad mortem trudiCic.
morte deleriCic.
aliquem morte multareCic., punirePlin. ep.
aliquem morte damnare (von der Natur)Sen.
aliquem ad mortem damnareTac.
alicui morti esse, jemandem den Tod bringenCic.
ebenso
mortem facereOv.
morte suā mori, eines natürlichen T. sterbenSen.
ebenso
suā morte defungiSuet.
inhonestā morte moriTert.
vitam cum morte commutareSulpic. in Cic. ep.
mortem servituti anteponereCic.
mortem deprecari, um sein Leben bittenCaes.
mortem alicuius persequiCic.Caes. Liv.
fidenti animo ad mortem gradiriCic.
aliquem ex media morte eripereCic.
mortem alicuius lacerare, jemanden im TodeCic.
so auch
alicuius vitam spoliare, eius mortem ornareCic.
Drusum matura mors abstulitFlor. 3, 17, 9
in mortem (zum Todesstoß) destringere ferrumTac.
in morte, noch im T., noch nach dem T.Verg.
in extrema morte, an der äußersten Grenze des T., in den letzten AugenblickenCatull. Verg.
so auch
supremā morteHor.und anderes. Schmid Hor. ep. 2, 2, 173
Plural mortes, wie θάνατοι
α)vom Tod mehrerer = Tod, Todesfälle
mortes imperatoriaeCic.
mortes quattuorMart.
mortes meorumPlin. ep.
clarae mortes pro patria oppetitae, Aufopferungen für das V. durch den TodCic.
quibus videmus optabiles mortes fuisse cum gloria, Aufopferungen durch einen rühmlichen TodCic.
perdere mortes, den Tod verschwenden, das heißt unnütz Tod (unter den Feinden) verbreitenStat.
β)von den verschiedenen Erscheinungen des Todes = die Todesarten, Todesgefahren, der Tod in jeder Gestalt
o hominem mille mortibus dignum!Sen.
omnes per mortes animam dareVerg.
omni imagine mortiumTac.
B)übertragen
1)von Leblosem: der Tod = das Absterben, Hinschwinden
hoc mors est illius, quod ante fuitLucr.
rerum omnium oblivio morsque memoriaePlin.
2)personifiziert: die Gottheit Mors, Tochter des Erebus und der NoxCic. de nat. deor. 3, 44Hyg. fab. praef. in. Verg. Aen. 11, 197
II)metonymisch
1)der Tod = der Leichnam, die Leiche
hominisPlin.
morte campos contegiAcc. fr.
nec sit in Attalico mors mea nixa toroProp.
ähnlich von einem Greis
odiosum est mortem amplexari, eine Leiche, ein SkelettPlaut.
2)wie φόνος = durch Mord vergossenes Blut, Todesblut
ensem multā morte recepitVerg. Aen. 9, 348
3)der, das Todbringende, der Tod
mors terrorque sociorum lictor SextiusCic. Verr. 5, 118
ubi fratri suo paratam mortem (tödliche Gift) ebibitApul. met. 10, 5. p. 886 H.
aër fertilis in mortes, ergiebig an tödlichen PlagenLucan. 9, 625
und Plural mortes von todbringenden GeschossenLucan. 7, 517Sil. 9, 369Stat. Theb. 6, 793
☞Archaistischer Ablativ mortiLucr. 6, 1229 (1232)
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
mors, tis, feminine 1 MAR-, death
omnium rerum mors est extremumCic.
mortem obire, dieCic.
certae occumbere mortiVerg.
Mille ovium morti dedit, put to deathHor.
morte poenas deditSall.
inlata per scelus, assassinationCic.
dominum Mulcavit usque ad mortemTer.
ad mortem duciCic.
cui legatio ipsa mortis fuisset, brought deathCic.
mors supremaHor.
adpropinquante morteCic.
sibi mortem consciscere, commit suicideCaes.
patiens mortis, mortalOv.
praeclarae mortes sunt imperatoriaeCic.
ignotis perierunt mortibus illiHor.
omnīs per mortīs, modes of deathVerg.
A dead body, corpse
mortem eius (Clodii) lacerariCic.
The blood shed by murder
ensem multā morte recepitVerg.
That which brings death
aderat mors terrorque sociorum lictor SestiusCic.
Person., Death, daughter of Erebus and NoxVerg.Cic.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu