a-Konjugation
adiuvāre
adiuvō adiūvī adiūtum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
ad-iuvo, iūvī, iūtum, iuvāre, unterstützen, fördern
I)im engeren Sinn
a)überhaupt
α)mit persönlichen Objekten
aliquemCic.und andere (Synonym opitulari alicui, jemandem helfen)
seu manibus in assurgendo seu genu se adiuvissentLiv.
adi. aliquem auxilio, operāPlaut.Ter.
aliquem adiutum proficisciNep.
aliquem in aliqua reTer.Cic.
aliquem ad bellumLiv.
ad verum probandumLiv.
consulem ad traiciendas in Asiam legionesLiv.
ab aliquo adiuvari de (in Betreff) aliqua reCic.
mit Akkusativ der Person und Akkusativ Pronomen Neutrum
neque me quicquam consilio adiuvas?Ter. heaut. 982
mit ut und KonjunktivCic. ep. 5, 2, 9; ad Q. fr. 1, 1, 15. § 43
mit ne und KonjunktivCatull. 32, 4
mit Infinitiv
adiuvat enim (pater phalangiae) incubarePlin. 11, 85
mit Akkusativ der Sache und Dativus commodi
messim hanc nobis adiuventGell. 2, 29, 7
mit bloßem allgemeinen Akkusativ
si quid ego adiueroEnn. fr.
si quid tu adiuvasPlaut.
quorum alteri, quod nullo studio agebant, non multum adiuvabant, keine besonderen Dienste leistetenCaes.
absolut
et adiuvēre captivi, halfen mitLiv. 24, 16, 3
Sprichwörtlich
fortis (= fortes) fortuna adiuvat, wer wagt, gewinntTer. Phorm. 203Cic. Tusc. 2, 11Liv. 34, 37, 4
vergleiche
fortes adiuvat ipsa VenusTibull. 1, 2, 16
β)mit sächlichen (materiellen oder abstrakten) Objekten: etwas unterstützen, fördern, befördern, ihm nachhelfen, etwas nähren, erhalten
salices aquationibusPallad.
ignem (Gegensatz exstinguere)Liv.
und
ignes (übertragen = Liebesflamme), begünstigenOv.
ictum hostisCurt.
nec arte nec viribus ictumLiv.
staturam mendacioSen.
formam curā, hebenOv.
preces alicuiusSuet.
facultates Pallantis publicarum opum egestionePlin. ep.
Capuam venire et adiuvare delectumCic.
maerorem orationis lacrimis suisCic.
als medizinischer terminus technicus
aliquem temerariā etiam rationeCels.
adiuvari debent ex vino mero atque plurimoScrib.
adi. concoctionemPlin.
γ)absolut (wobei das Objekt aus dem Zusammenhang zu ergänzen ist)
se adiuvanteNep.
si di adiuvabuntCic.
quibus rebus indiguerunt, adiuvit, er half bei ihren Bedürfnissen ausNep.
remis adiuva, hilf mit den Rudern nachPs. Quint. decl.
b)für einen Mimen einen Gehilfen auf der Bühne abgeben
mimographosSuet. gr. 18
c)moralisch aufrichten, erbauen, ermutigen
aliquemCic. or. 12Tusc. 2, 10
clamore militem suumLiv. 1, 25, 9
II)im weiteren Sinn: förderlich sein, nützlich sein, zuträglich sein, helfen, gute Dienste leisten, beitragen, mitwirken
α)persönlich
mit Akkusativ
iam nihil te Neronis iudicium adiuvatCic.
multum eorum opinionem adiuvabat, quod (der Umstand, dass usw.)Caes.
mit ad und Akkusativ
quam ad rem multum humilitas navium adiuvatCaes.
non ad obtinendum mendacium, sed ad verum probandum auctoritas adiuvatCic.
absolut
adiuvat hoc quoqueHor.
solitudo aliquid adiuvatCic.
ante omnia adiuvit memoria damnationis Sergii ac VerginiiLiv.
von Heilmitteln
adiuvat et nitrum aceto dilutum et datumScrib. 198
adiuvat bene et ius pingue agninumScrib. 189
und von Nahrungsmitteln
vinum pemma lucuns nihil adiuvatVarr. sat. Men. 508
und als philosophischer terminus technicus
causae adiuvantes, mittelbare (Gegensatz proximae, unmittelbare)Cic.
non haec esse adiuvantia, causarum, sed etc., mitwirkende Ursachen, MitursachenCic.
β)unpersönlich
mit folgendem Infinitiv
nihil igitur adiuvat procedere et progredi in virtuteCic. de fin. 4, 64
mit folgendem si und Konjunktiv
in re mala animo si bono utare, adiuvatPlaut. capt. 202
mit folgendem quod (dass)
adiuvat etiam, quod (der Umstand, dass) auditor gaudet intellegereQuint. 9, 2, 78
☞a)adiuero = adiuveroEnn. ann. 339 bei Cic. de sen. 1 M.
und so adiueritTer. Phorm. 537
b)Perfekt adiuvaviPaul. dig. 34, 9, 5. § 10 und 40, 2, 15. § 1Itala Luc. 1, 54; 2; Cor. 6, 12Cassiod. compl. 9. in 2. CorinthVal. Max. 8, 2, 3 cod. Bern. pr. m.
Partizip Futur Aktiv adiuvaturusPetr. 18, 3Dar. Phryg. 16 (dagegen adiuturusTer. Andr. 522Liv. 34, 37, 5)
vulgärlateinisch nach der 3. Konjugation adiuvis = adiuvasItala 2 paral. 19, 2 bei Lucifer Calat. de non conv. 4. p. 9, 27
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
ad-iuvō, iūvī (adiuerō, old for adiūverō), iūtus, āre, to help, assist, aid, support, further, sustain
fortīs fortuna adiuvatTer.
maerorem orationis meae lacrimis suisCic.
suā sponte eosNep.
pennis adiutus amorisOv.
in his causisCic.
alqm ad percipiendam virtutemCic.
si quid te adiuero, poet ap.Cic.
ut alqd consequamur, adiuvistiCic.
multum eorum opinionem adiuvabat, quod, etc.Caes.
With ellipsis of object, to be of assistance, help
ad verum probandumCic.
non multumCaes.
quam ad rem humilitas adiuvat, is convenientCaes.
Supine accusative
Nectanebin adiutum profectusNep.
Participle passive
adiutus a DemostheneNep.
Figuratively
clamore militem, cheerLiv.
adiuvat hoc quoque, this too is usefulHor.
curā adiuvat illam (formam), sets off his beautyOv.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu