konsonant.-Konjugation
dēdūcere
dēdūcō dēdūxī dēductum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
dē-dūco, dūxī, ductum, ere,
I)von einem höheren Punkt nach einem niederen herabführen, leitend herab- oder hinabziehen, konstruiert mit de oder ab oder ex und Ablativ oder mit bloßem Ablativ bei Angabe »von wo hinab?«; mit ad oder in mit Akkusativ oder mit bloßem Akkusativ des Ortes bei Angabe »wohin?«, »bis wohin?«
1)eigentlich
a)überhaupt
α)lebende Wesen
imbres nivesque deducunt Iovem, in Regen und Schnee steigt Jupiter vom Himmel herabHor.
molliunt anfractibus modicis clivos, ut non iumenta solum, sed elephanti etiam deduci possentLiv.
ded. aliquem ad terramSuet.
aliquem contionari conantem de rostrisCaes.
per eos multitudinem aliam in subiectum viae campumLiv.
aliquem in quattuordecimSen. oder in quattuordecim sessum (um da seinen Sitz zu nehmen)Asin. Poll. in Cic. ep.
non iniquo nec perdifficili aditu super caput hostium eos ded.Liv.
von leblosen Subjekten
in praecipitia iste cursus deducitSen.
β)leblose Objekte
tiaram, vom Haupt herabnehmenSuet.
pectine crines, herabkämmenOv.
caesariem barbae dextrā, herabstreichenOv.
molli gestu brachia, herabführen = bewegenProp.
ramos pondere suo (von Obst)Ov.
vestem summa ab ora (Saum), herabstreifenOv.
ebenso
suas a pectore vestesOv.
clam pedes de lectoPlaut.
montes in planum, herabversetzenIustin. (bildlich ded. aliquem in planum, widerlegenSchol. Bob. ad Cic. Flacc. 2. no. 2)
eluvie mons est deductus in aequorOv.
manum ded. ad imum ventremQuint.
sinum ad ima cruraSuet.
deduc orationem tuam de caelo ad haec citeriora (bildlich)Sen.
ebenso
ded. philosophiam e fastigio in planum (bildlich)Sen.
tunicam summā orā ad mediam, herabstreifenOv.
b)als militärischer terminus technicus: herab- oder hinabführen, sich herabziehen lassen, herabsteigen, hinabsteigen lassen
aciem in planumSall.
Poenos in planaFrontin.
Albanum exercitum in camposLiv.
instructos ordines in locum aequumSall.
paulatim suos in aequum locumSall.
imprudentiā suorum deductus in inferiorem collemFrontin.
copias ex locis superioribus in campumCaes.
equitatum oder equites ad pedes, die Reiterei absitzen lassenLiv.
c)als nautischer terminus technicus
α)die Segel herabziehen, herablassen, entrollen, aufspannen
velaOv.
carbasaOv.
tota carbasa malo (am M.)Ov.
β)(wie καθέλκειν) ein Schiff vom Land ins Meer ziehen, vom Stapel laufen lassen, in See gehen (stechen) lassen (Gegensatz subducere, griechisch ἀνέλκεινvergleiche Fabri Liv. 21, 17, 3)
navem, navesVerg.Liv.
navigiaSen.
quadriremesPlin. ep.
classemLiv.
puppimProp.
carinasOv.
naves litore (vom U.)Verg.
naves in aquamLiv., vgl. unten Nummer II, A, 1, f
d)als terminus technicus der Zaubersprache: durch Zaubersprüche herabziehen
lunamOv.
lunam e curruTibull.
lunam cursuOv.
Iovem caeloOv.
cantando rigidas montibus ornosVerg.
2)übertragen: vermindernd herabführen, auf etwas zurückführen
licet enim contrahere universitatem generis humani eamque gradatim ad pauciores, postremo deducere ad singulosCic. de nat. deor. 2, 164
II)von einem Anfangspunkt nach einem Zielpunkt fortführen, ab-, weg-, hinführen, geleitend fortbringen, hinbringen, herbeibringen
A)im Allgemeinen
1)eigentlich
a)überhaupt
α)lebende Wesen
pecoraCaes.
inde bovesOv.
animalia quamlibet longo itinere deducta ad assuetas sibi sedes revertunturQuint.
ded. aliquem a recta via (bildlich) Cornif. rhet.
aliquem ex ea via (bildlich)Cic. fr.
suos ex agrisCaes.
dominam Ditis thalamo (aus dem G.)Verg.
ipsa vestigia quaerentem dominum eo (dahin) deductura erantLiv.
Cicerones RhodumCic.
aliquem in aedem ProserpinaeNep.
aliquem in arcemLiv.
aliquem de suis convellere hortulis deducereque in Academiam perpauculis passibus (bildlich)Cic.
aliquem in tutum (bildlich)Sen.
aliquem in mare HellesOv.
ad eum agnum non casu sed duce deo deduciturCic.
ded. iuvenem ad altos currusOv.
silvestres capras manibus suis ad salutare auxilium herbae dictamni (bildlich von der Natur)Val. Max.
β)leblose Objekte
et si qua asportari possent, sibi quemque deducere (es mit sich nehmen)Tac. ann. 16, 11
ded. atomos de viaCic.
amnes deducunt undas in mareOv.
und (bildlich)
ded. Aeolium carmen ad Italos modos, das äolische Lied zu italischen Weisen führen = die äolische und sapphische Lyrik auf römischen Boden verpflanzenHor. carm. 3, 30, 13 sq.
b)(als militärischer terminus technicus) eine Mannschaft von irgendwo oder irgendwohin abführen, wegziehen (einziehen), abziehen (abmarschieren) lassen, ausrücken lassen, verlegen
exercitumCaes.Liv.
consularem exercitumLiv.
classem exercitumqueLiv.
praesidiumLiv.
praesidiaCaes.Liv.vergleiche Drak. Liv. 25, 25, 10) und (Gegensatz imponere)Sall. fr.
custodiasAuct. b. Alex.
militari more vigilias, die Wachen auf ihre Posten abführen, aufziehen lassenSall. Iug. 44, 3
ded. inde Romanum exercitumLiv.
undique praesidiaFrontin.
exercitum a SiciliaIustin.
praesidia ab urbibusLiv.Iustin.
quinque legiones ab opereCaes.
praesidia de iis oppidis, quae etc.Cic.
nostros de valloCaes.
praesidia Macedonum ex iis urbibusLiv.
exercitum ex his regionibusCaes.
Apameā (von A.) praesidiumCic.
Orico (von O.) legionemCaes.
praesidia arce (von, aus der B.) Aur. Vict.
civitatibus omnibus (aus allen Städten) omnia praesidiaLiv.
praesidia eo (dahin)Caes.
exercitum in aciemLiv.
classem in proeliumNep.
propere in cornua leves armaturasLiv.
legiones duas in ulteriorem GalliamCaes.
impedimenta in proximum collemCaes.
legiones in hibernaCaes.
novos milites in hibernaLiv.
exercitum mature in hiberna Lunam et Pisas (nach L. und P.)Liv.
exercitum in hiberna in SequanosCaes.
milites eductos hibernis ad CiceronemCaes.
mit Dativ (wozu?)
tres in arcem oppidi cohortes praesidio, zur Besatzung in die B. legenCaes. b. c. 3, 19, 5
c)begleitend: als Führer oder Begleiter mitnehmend zu jemandem oder an einen Ort abführen, hinführen, fortbringen, hinbringen, herbringen, mitbringen, mitnehmen, geleiten, jemandem zuführen, wo einführen
α)zur Besprechung, zur Audienz
cito hunc deduce ad militemTer.
deduci ad regemIustin.
deduci ad EumenemNep.
deduci in conspectum CaesarisCaes.
transfuga duci se ad consulem iubet deductusque traditurum urbem promittitLiv.
β)aus der Provinz nach Rom (vollständig secum deducere)
Ennium poëtamCic.
AtticumNep.
non deduxi, inquit, SextiliumCic.
eos deduxi testes et eas litteras deportavi, ut etc.Cic.
hominem secum ded.Cic.
aliquem ded. ex ultimis gentibusCic.
aliquem RomamEutr.
aliquem secum RomamLiv.
primus ego in patriam mecum, modo vita supersit, Aonio rediens deducam vertice Musas (poetisch für »die griechischen Dichter auf heimatlichen [römischen] Boden verpflanzen«)Verg. georg. 3, 10 sq.
γ)als Gast in ein Haus usw.
hospites domum Cornif. rhet.
aliquem in hospitale cubiculumLiv.
aliquem ad Ianitorem quendam hospitemCic.
δ)einen jungen Mann zu einem Staatsmann zur weiteren Ausbildung
aliquem ad aliquemCic. de amic. 1Cic. Cael. 9Tac. dial. 34Quint. 12, 11, 6
oder in eine Schule
ephebum in gymnasium (vom Mentor)Petron. 85, 3
ε)beschützend oder bewachend fortführen, abführen, fortbringen
igitur inditus lecticae et a tribuno praetoriae cohortis deductus est, vario rumore, custos saluti an mortis exactor sequereturTac. ann. 3, 14
a quo cum quaesisset, quo (wohin) deduci vellet, et ille Athenas dixisset, praesidium dedit, ut tuto perveniretNep.
Pydnam eum deduci iussit et quod satis esset praesidii deditNep.
als Gefangenen
ex consilii sententia in custodiam coniectus Athenas deductus estNep.
ded. Lentulum in carceremSall.
Iugurtham ad MariumSall.
aliquem vinctum ad CaesaremHirt. b. G.
aliquem comprehendere et custodibus publice datis deducere ad HannibalemLiv.
auf den Kampfplatz
aliquem e spectaculis detrahere et in arenam deducereSuet. Cal. 35, 2
ζ)jemanden ehrenhalber geleiten, jemandem das Ehrengeleit geben
αα)jemanden, besonders einen Staatsmann vom Haus zum Forum oder zur Kurie (Gegensatz reducere) oder umgekehrt von da nach Hause
magnam affert opinionem, magnam dignitatem cotidiana in deducendo frequentiaCic.
haec ipsa sunt honorabilia assurgi, deduci, reduciCic.
ne deducendi sui causā populum de foro abduceretLiv.
plebes consules ambo sacrā viā deductos cum magno tumultu invaditSall. fr.
cum magna multitudo optimorum virorum me de domo deduceretCic.
aliquem ad forumCic., in forumQuint.
aliquem ex patribus conscriptis aut propinquum aut paternum amicum ad curiamVal. Max.
frequentes eum domum deduxeruntLiv.
absolut
deducam, ich will ihn nach Hause (bis an sein Haus) geleitenHor. sat. 1, 9, 59
ββ)einen jungen Römer vom Haus zum Forum, um sein Tirocinium abzulegen (vom Vater und von Verwandten)
filios suo quemque tirocinio in forumSuet.
filium Drusum in forumSuet.
deductus in forum tiroSuet.
pueros puberes non in forum, sed in agrum deduci praecepitIustin.
γγ)eine Braut aus dem Elternhaus in das Haus der Bräutigams geleiten, vom Vater und von den Verwandten = dem Bräutigam zuführen
velut auspicibus nobilissimis populis deductas esseLiv.
eorum habentur liberi, quo (wohin = zu denen) primum virgo quaeque deducta estCaes.
ded. virginem in domum alicuiusTac. oder ad aliquemLiv.
virginem iuveni maritoTibull.
illa mihi dextrā deducta paternāCatull.
quae mihi deductae fax omen praetulitProp.
rapi solet fax, quā praelucente nova nupta deducta est, ab utrisque † amicis Fest. p. 289 (a), 7 sq.
vom Bräutigam selbst: eine Gattin heimführen
uxorem domumTer.
illam domum in cubiculumTer. Vergleiche überhaupt Gronov Plaut. Cas. 2, 8, 36 die Auslgg. zu Ter. Hec. 1, 2, 60; zu Caes. b. G. 5, 14, 5; zu Liv. 10, 23, 5
euphemistisch: jemandem eine Konkubine zuführen
sine prius deduciPlaut.
so
Tertia deducta estSuet. Caes. 50, 2 (im Doppelsinn mit Nummer II, B, a, β)
ded. ad Docimum Tertiam Isidori mimi filiamCic.
Liviam ad se deduci imperavitSuet.
δδ)eine in die Provinz abgehende Magistratsperson geleiten
ut provincias cum imperio petituri hinc deducerenturSuet. Aug. 29, 2
einen Triumphierenden zu den Tempeln
unde populo consalutato circum templa deductus estSuet. Tib. 17, 2
einen vertriebenen Herrscher wieder in sein Reich einführen
aliquem in regnumTac.
hunc in possessionem ArmeniaeTac.
εε)jemanden an einen Ehrenplatz führen
mit 2. Supinum
Herennium Gallum histrionem summo ludorum die in XIIII sessum deduxit, wies er einen Platz auf einer der vierzehn Ritterbänke (in der Ritterloge) anAsin. Poll. in Cic. ep. 10, 32, 2
ζζ)jemanden in ein Heiligtum einführen
decimo die cenatum, deinde pure lautum in sacrarium deducturamLiv. 39, 9, 4
ηη)jemanden zu Grabe geleiten, jemandem das Grabgeleit geben
aliquemAugustin. serm. 17, 7 (zweimal)
η)etwas oder jemanden in einem Festzug aufführen oder wohin abführen
tensasSuet.
mulierem (eine Gefangene) triumphoHor.
elephantos Romam ingenti pompā Eutr.
corpus Alexandri in Hammonis templumIustin.
d)(als publizistischer terminus technicus) Kolonisten, eine Kolonie irgendwohin abführen, übersiedeln, verpflanzen, Kolonisten irgendwo ansiedeln, ansässig machen, eine Kolonie irgendwo anlegen
colonosVell.
coloniam, coloniasCic.und andere
ut hic conditor urbium earum, non illi qui initio deduxerant (die ursprünglichen Kolonieführer), videreturNep.Timol. 3, 2Cic. agr. 2, 92
im Passiv
deductis olim (für die vor Zeiten angesiedelten) et nobiscum per conubium sociatis haec patria estTac. hist. 4, 65
mit Adverbien (wohin? wo?) und mit in und Akkusativsiehe Drak. Liv. 10, 13, 1 und 39, 44, 10 und mit bloßem Akkusativ des Ortes
huc IↃↃ colonorum ex lege RulliCic.
emere agros a privatis, quo (wohin) plebs publice deducaturCic.
ded. eo (dahin) coloniam novamCic.
illo (dorthin) coloniamCic.
deducentur, inquit, coloniae. Quo? quorum hominum? in quae loca?Cic.
tu non definias, quo colonias, in quae loca, quo numero colonorum deduci velis?Cic.
ded. colonos lege Iuliā CapuamCaes.
coloniam Casilinum, quo Caesar ante deduxeratCic.
colonos in omnes colonias totius ItaliaeCic.
colonias in eos agros, quos emerintCic.
coloniam in AsiamCic.
in eum locum coloniamCic.
negavi in eam coloniam, quae esset auspicato deducta, dum esset incolumis, coloniam no vam iure deduciCic.
ded. Carseolos coloniam in agrum AequiculorumLiv.
specie deductarum per (über) orbem terrae legionumTac. ann. 11, 24
mit in und Ablativsiehe Drak. Liv. 10, 13, 1
Ostiam coloniam in ostio Tiberis deduxit Aur. Vict.
in colonia Capua deducti lege Iuliā coloniSuet.
im Passiv mit doppeltem Nominativ (als wer?vergleiche Drak. Liv. 39, 44, 10)
coloniae deductae Ariminum in Piceno, Beneventum in SamnioLiv. epit.
eodem anno Cales deducta colonia (als Kolonie)Vell.
post triennium Tarracina deducta colonia (als Kolonie) ac deinde interiecto triennio Suessa Aurunca et SaticulaVell.
Aquileia colonia Latina (als lateinische Kolonie) eo anno in agrum Gallorum est deductaLiv.
e)als gerichtlicher terminus technicus: vor einem Gericht als Zeugen usw. hinbringen, beiziehen
aliquem (als Zeugen) ad hoc iudiciumCic. Flacc. 9
übertragen
lis ad forum deducta est, der Streit wurde vor Gericht gebracht, es kam zum ProzessPhaedr. 3, 13, 3
f)als militärischer terminus technicus
α)ein Schiff aus den Werften ziehen
navem ex navalibusCaes. b. c. 2, 3, 2
und überhaupt in See stechen lassen
classem in altum properiterPacuv. tr. 322
feindlich: aus den Werften fortführen
unam (navem) ex navalibus eorumCaes. b. c. 2, 3, 2
ebenso
naves a MelodunoCaes. b. G. 7, 60, 1vergleiche 7, 58. § 2 und 4
β)(wie κατάγειν) ein Schiff in den Hafen führen, einlaufen lassen
persuade gubernatori, ut in aliquem portum navem deducatPetron. 101, 8
feindlich: ein Schiff wohin schleppen
onerarias naves, quas ubique possunt, deprehendunt et in portum deducuntCaes. b. c. 1, 36, 2 Vergleiche oben Nummer I, 1, c, β
g)als terminus technicus der Wasserbaukunst: Wasser von irgendwo ableiten, irgendwo hinleiten
rivos (auf die Äcker)Verg.
aquam in viasCato
Padum in flumina et fossasPlin.
aquam Albanam ad utilitatem agri suburbaniCic.
h)jemanden aus einer Besitzung gewaltsam hinwegführen
ex ea possessione AntiochumLiv. 34, 58, 6
Arsinoën ex regnoAuct. b. Alex. 33, 3
besonders als juristischer terminus technicus: jemanden aus einer streitigen Besitzung in Gegenwart von Zeugen scheinbar gewaltsam hinwegführen (moribus deducere, im Gegensatz zu vi armatā deducere), um ihm das Recht der Vindikationsklage zu verschaffen (eine der Klage vorausgehende symbolische Handlung)
aliquem de fundo (mit und ohne moribus)Cic. Caecin. 20; de lege agr. 2, 68; pro Tullio 20 (dazu Beier exc. III p. 250 sqq.)
i)unversehens jemanden an einen Ort hinführen, wohin locken
pedester exercitus, quod in ea loca erat deductus, ut in vito Eumene elabi non posset, pacem ab eo petiitNep.
ab aliquo consilio oder ex industria in iniqua loca deductiFrontin.
sequentem Lucullum in insidias deduxeruntFrontin.
Hamilcar in insidias deductus occiditurIustin.
k)ein physisches Übel vom Körper wegziehen, entfernen
brassica de capite et de oculis omnia deducet et sanum facietCato r. r. 157, 6
non aeris acervus et auri aegroto domini deduxit corpore febres, non animo curasHor. ep. 1, 2, 47 sqq.
quoniam haec deducuntur, weil man Derartiges (derartige Fehler) vom Körper zu entfernen suchtCic. de fin. 5, 47
2)übertragen
a)überhaupt
α)lebende Wesen: jemanden von wo abführen, abziehen, abbringen, abwendig machen
impellere voluntates quo velit, unde autem velit deducereCic.
ded. aliquem a pristino victuNep.
aliquem ab humanitate (von der menschlichen Würde), a pietate, a religioneCic.
quod instituit referre de religione et saepe iam rettulit, ab eo deduci non potestCic.
magnā pecuniā a vera accusatione esse deductumCic.
ded. eloquentiā perterritos a timoreCic.
aliquem a tristitia acute et hilare dictoCic.
aliquem de fide (vom Reichtum)Cic.
aliquem de illa animi pravitate Q. Cic.
aliquem de hac animi lenitateCic.
aliquem de sententiaCic.Liv.
aliquem prope de vitae suae statu dolore ac lacrimis suisCic.
ded. aliquem vero (von der Wahrheit)Lucr. 1, 370
und jemanden wohin ohne sein Zutun bringen, versetzen
si eo (dahin) me deduxit errorPs. Quint. decl.
cuius errore eo (dahin) deducta esset multitudo, ut omnes de salute pertimescerentNep.
eo deductus periculi, ut etc., so gefährdet, dass usw.Amm.
si in eum casum deducerentur, wenn es mit ihnen so weit kämeCaes.
ded. aliquem in periculumCaes.
quam in fortunam quamque in amplitudinem deduxisset (Aeduos)Caes.
deduci (geraten) in egestatemSen.
deduci in fraudem, ins Netz gelockt werden Planc. in Cic. ep.
ded. aliquem ad fletum misericordiamqueCic.
deduci ad iniquam pugnandi condicionemCaes.
β)leblose Objekte: von etwas abbringen, zu etwas hinführen, hinbringen
antiquissimum sollemne ab nobilissimis antistitibus eius sacri ad servorum ministerium deduxisti, hast das älteste Opfer von den vornehmsten Priestern dieses Gottesdienstes weggenommen und zu einer Verrichtung der Sklaven erniedrigtLiv. 9, 34, 18
audi, quo rem deducam, wohin ich am Ende kommen will, wo ich hinaus will (in der Darstellung)Hor. sat. 1, 1, 15
ded. rem huc, ut etc., es dahin zu bringen suchen, dass usw.Cic.
und so
rem in eum locum, ut etc.Caes.
ergo huc universa causa deducitur, utrum … an etc.Cic.
ded. rem ad armaCaes.
rem ad otiumCaes.
rem in summum periculumCaes.
rem in controversiamCaes.
b)jemanden von seiner Partei abwendig machen, verleiten, verführen
a quibus deductum ac depravatum Pompeium queriturCaes. b. c. 1, 7, 1
adulescentes et oratione magistratus et praemio deductiCaes. b. G. 7, 37, 6
c)jemanden zu etwas bringen = bestimmen, gewinnen, im üblen Sinn = verleiten
α)überhaupt
aliquem ad eam sententiamCaes.
Pompeium ad turpissima foederaVell.
quae tandem est ea disciplina, ad quam me deducas, si ab hac abstraxeris?Cic.
mit folgendem Infinitiv
inde deducimur etiam imaginem mortis iam tunc eum (somnum) recensereTert. de anim. 43
bei vorhergehender Negation mit folgendem quominus und Konjunktiv
neque legis improbissimae poenā deductus est, quominus hospitii et amicitiae ius officiumque praestaretCic. ep. 14, 4, 2
β)jemanden zu einer politischen Sache oder Partei bringen, für sie gewinnen, in sie verflechten
Philippum et Macedonas in societatem belliLiv.
Macedonas in bellum civileIustin.
quasdam civitates dissentientes in causamLiv.
petebant, ne se temere in causam deduceretLiv.
d)den Ursprung von etwas ableiten, herleiten
mos unde deductusHor.
originem ab ea (femina)Plin.
genus ab Anchise ac VenereVell.
genus ab AchilleCurt.
und den Namen von etwas entlehnen, entnehmen
nomen ab AncoOv. fast. 6, 803
und so
nomen ab aliqua re und ab aliquoLact. 4, 28, 12Tert. adv. Marc. 4, 14; apol. 3
nomen ex ea significationeTert. de virg. vel. 5
B)prägnant
a)vermindernd abziehen
α)als terminus technicus der Athletik: dem Kämpfer die Speise entziehen, damit er schmächtiger wird
cibumTer. eun. 315
β)als terminus technicus der Geschäftssprache: von einer Summe abziehen (Gegensatz addere)
addendo deducendoque videre, quae reliqua summa fiatCic.
ded. centum nummosCic.
Tertia (ein Drittel) deducta estSuet. Caes. 50, 2 (im Doppelsinn auch: »die Tertia ist zugeführt worden«, siehe oben Nummer II, A, 1, c, ζ, γγ)
id viri boni arbitratu (nach der Taxierung) deduceturCato
mit in und Akkusativ
in singulas deportationes (auf oder für jede entwendete Tracht) SS. N. II (= 2 Sesterze) deducenturCato
mit de und Ablativ
de capite deducite quod usuris pernumeratum estLiv.
mit Dativ (welcher Summe?)
deducto summae aeris alieni, si quid usurae nomine numeratum aut perscriptum fuissetSuet.
mit Dativ (für wen?)
de his divitiis sibi drachumam ded.Enn. scen. 323
absolut: prägnant = jemandem einen Abzug machen
arbitratu deduceturCato r. r. 144, 2 zweifelhaft
Partizip substantivisch: dēducta, ae, feminin (ergänze pecunia oder pars), der Abzug, den der Legatar an dem ihm ausgesetzten Legate machen durfte, um dadurch der lästigen Verpflichtung der auf dem Vermögen des Testators haftenden sacra zu entgehen
si in testamento deducta scripta non sitCic. de legg. 2, 50
b)fortführend, fortziehend bilden
α)einen Bau fortführen
latum sulcum Iuven, 1, 157
fossam superiori parte post castraFrontin. 1, 5, 4
vallum per triginta duo milia passuum a mari ad mareEutr. 8, 19
β)schreibend, zeichnend ziehen, entwerfen
litteram meroOv. her. 16 (17), 88
tamquam linea uno calamo deductaCassiod. de instit. div. lit. 1. p. 510 (a) ed. Garet.
im Bild
ded. formam bonorum virorum et lineamentaSen. ep. 95, 72
γ)spinnend, webend fortführen, fortspinnen, abspinnen, fortweben, abweben
harum (Parcarum) una loquitur, altera scribit, tertia deducitServ. Verg. Aen. 1, 22
mit Ablativ »womit?«
dexterā leviter ded. filaCatull.
levi pollice filumOv.
staminis pollice filaHieron.
tereti filo et aequali stamina (von der Spinne)Plin.
habiles gladios filo gracilento, poetisch = schmiedenEnn. ann. 253
mit Ablativ »wovon?«
plenā stamina longa coloTibull.
mit in und Akkusativ
argumentum in tela, einwebenOv. met. 6, 90
übertragen: ein Schriftwerk fein ausspinnen (= kunstvoll ausarbeiten)
deducta atque circumlata oratio, eine entwickelte und kunstvoll abgerundete (Gegensatz oratio simplex atque illaborata)Quint.
carmina proveniunt animo deducta serenoOv.
tenui deducta poëmata filoHor.
subtilis deductā oratione Menelaus Auson.
ded. commentariosQuint.
mille die versusHor.
triduo non ultra tres versus maximo impenso labore deducere posseVal. Max.
mit Dativ »wem?«
tibi saepe novo deduxi carmina versuProp.
mit in und Akkusativ
carmen Iliacum in actusHor. de art. poët. 129
mit ab und Ablativ und ad oder in und Akkusativ der Zeit: von einer Zeit bis zu einer Zeit fortführen
prima ab origine mundi ad mea perpetuum deducite tempora carmenOv. met. 1, 3 sq.
pauca, quibus surgens ab origine mundi, in tua deduxi tempora, Caesar, opusOv. trist. 2. 559 sq.
und fortspinnend abschwächen
übertragen
vocemPompon. com. 57 und 60
Ὀδυσσεύς ad Ulixem deductus estQuint. 1, 4, 16, vergleiche Partizipial-Adjektiv deductus Nummer II
☞Imperativ deducCic. de rep. 1, 34Stat. Theb. 12, 266Augustin. serm. 109, 4, archaistisch deducePlaut. truc. 479Ter. eun. 538
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
dē-dūcō, dūxī, ductus, ere (imperative deducCic.; deduceTer.), to lead away, draw out, turn aside, divert, bring out, remove, drive off, draw down
atomos de viāCic.
eum contionari conantem de rostris, drag downCaes.
aliquem ex ultimis gentibusCic.
summā vestem ab orāOv.
Cantando rigidas montibus ornosVerg.
canendo cornua lunae, i.e. bring to light (from eclipse)Ov.
dominam Ditis thalamoVerg.
tota carbasa malo, i.e. unfurlOv.
febrīs corporeHor.
molliunt clivos, ut elephanti deduci possentLiv.
rivos, i.e. to clear outVerg.
aqua Albana deducta ad utilitatem agri, conducted offCic.
imbres deducunt Iovem, i.e. Jupiter descends in, etc.Hor.
crinīs pectine, to combOv.
velaOv.
deductae est fallacia LunaeProp.
hunc ad militemTer.
suas vestīs umero ad pectoraOv.
in mare undasOv.
alqm in conspectum (Caesaris)Caes.
ab augure deductus in arcemLiv.
aliquem in carceremSall.
mediā sulcum deducis harenā, i.e. are dragged to executionIuv.
Of troops, to draw off, lead off, withdraw, lead, conduct, bring
nostros de valleCaes.
ab opere legionesCaes.
finibus Attali exercitumLiv.
praesidiaCaes.
legionibus in hiberna deductisCaes.
in aciemLiv.
neque more militari vigiliae deducebanturSall.
Of colonists, to lead forth, conduct
coloni lege Iuliā Capuam deductiCaes.
milites in coloniasCic.
triumvir coloniis deducendisSall.
illi qui initio deduxerant, the foundersNep.
Of ships, to draw out (from the dock)
ex navalibus eorum (navem)Caes.
Deducunt socii navīsVerg.
To draw down, launch
celoces vigintiLiv.
neque multum abesse (navīs) ab eo, quin paucis diebus deduci possentCaes.
navīs litoreVerg.
carinasOv.
deducendus in mare, set adriftIuv.
To bring into port
navīs in portumCaes.
In weaving, to draw out, spin out
pollice filumOv.
filaCatull.
stamina coloTib.
Poet.
vetus in tela deducitur argumentum, is interwovenOv.
Of personal attendance, in gen., to lead, conduct, escort, accompany
te domumCic.
me de domoCic.
deducendi sui causā populum de foro abducereLiv.
quem luna solet deducereIuv.
deducam, will be his escortHor.
To conduct a young man to a public teacher
a patre deductus ad ScaevolamCic.
Of a bride, to lead, conduct (to her husband)
uni nuptam, ad quem virgo deducta sitLiv.
domum in cubiculum, to take homeTer.
quo primum virgo quaeque deducta estCaes.
To lead in procession, conduct, show
deduci superbo triumphoHor.
In law, to eject, exclude, put out of possession (a claimant of land)
ut aut ipse Tullium deduceret aut ab eo deducereturCic.
de fundo deduciCic.
To expel, exclude
alqm ex possessioneLiv.
To summon, bring (as a witness)
ad hoc iudiciumCic.
To take away, subtract, withdraw, deduct, diminish
cibumTer.
addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fiatCic.
de capite, quod usuris pernumeratum estLiv.
Figuratively, to bring down, lead away, divert, withdraw, bring, lead, derive, deduce, reduce
alqm de animi lenitateCic.
alqm de fideCic.
me a verā accusationeCic.
mos unde deductus, derivedHor.
nomen ab AncoOv.
alqm ad fletumCic.
rem ad armaCaes.
ad humum maerore, bowsHor.
ad sua flagra Quirites, subdue underIuv.
in eum casum deduciCaes.
rem in controversiamCaes.
rem huc, ut, etc.Caes.
audi, quo rem deducam, what I have in viewHor.
Aeolium carmen ad Italos modos, transferHor.
in patriam deducere musasVerg.
To mislead, seduce, entice, induce, bring, instigate
adulescentibus oratione deductisCaes.
a quibus (inimicis) deductusCaes.
To spin out, string out, compose (poet.)
tenui deducta poëmata filoHor.
mille die versūsHor.
nihil expositum, IuCic.
carmen in actūsHor.
To remove, expel, cure
corpore febrīsHor.
haec (vitia) deducuntur de corpore, i.e. men try to removeCic.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu