konsonant.-Konjugation
ēdūcere
ēdūcō ēdūxī ēductum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
2. ē-dūco, dūxī, ductum, ere
I)herausziehen, -führen
A)herausziehen
1)im Allgemeinen
gladiumCaes.
gladium e vaginaCic.
radicem e terraVarro
e certis armariis infinita voluminaVitr.
corpore telum cruentumCornif. rhet.
pisces everriculo in litusVarro
diductis labris (boum) linguamCol.
oculos, ausreißenSen.
2)insbesondere
a)als terminus technicus der Geburtshilfe: das Kind herausziehen
infans per manus commodius educiturCels.
demitti debet uncus …, deinde attractus infantem educetCels.
b)als terminus technicus beim Losen: ziehen
sortemCic.
aliquem ex urnaCic.
tribusCic.
c)ausziehen = austrinkenPlaut. Amph. 430und andere
d)ausbrüten
pullos suosPlaut.
foetumPlin.
e)das Fazit einer Rechnung erschöpfend ziehen
eam rationem, dieses genau berechnenPlaut. truc. 24 Schoell
B)herausführen
1)im Allgemeinen
inde educereLiv.
ex urbeLiv.
e carcereSen.
e naviSuet.
hominem de senatuCic.
aliquem de vinculis audiendum (zum Verhör)Amm.
uxorem a domo secum, mitnehmenCaes.
medicum secumCic.
se multitudini, sich über die M. erhebenSen. de vita beata 2, 3
mit doppeltem Akkusativ
hos secum milites (als S.)Cic.
mit Angabe »wohin?« = hin-, weg-, hervorführen
aliquem huc forasPlaut.
citius me eduxi foras, ich habe mich fortgemachtTer.
populum e comitio in septem iugera forensiaVarro
aliquem secum rus, mitnehmenCic.
aliquem in provinciamCic.
2)insbesondere
a)als militärischer terminus technicus: Truppen usw. aus einem Ort herausführen, ausrücken, ausmarschieren lassen
cohortesCaes.
cohortes ex urbeCaes.
copias castris und e castrisCaes.
exercitum ab urbeLiv.
exercitum in expeditionemCic.
copias in aciemLiv.vergleiche Drak. Liv. 3, 62, 5
copias adversus aliquemFrontin.
b)als publizistischer terminus technicus: jemanden vor Gericht führen
aliquem in iusCic.
aliquem ad consules und bloßem educere aliquemCic.
c)zur Bestrafung abführen
aliquem ad tintinnaculos virosPlaut. truc. 782
d)als nautischer terminus technicus: ein Schiff aus dem Hafen herausführen, auslaufen lassen
navesCaes.
naves ex portuCaes.
classem portuPlin.
e)aus einem Land ausführen
equos ex ItaliaLiv. 43, 5, 9
f)ein Wasser hin- oder ableiten
lacumCic.
aquam in fossasPlin.
in fundumICt.
g)ein Bauwerk in ein Gewässer hinausbauen
moles, quam eductam in Rhenum rettulimusTac. hist. 5, 18
h)ein Bauwerk vorschieben
claudebat pontem imposita turris et in extremam navem eductaTac. hist. 2, 34
II)in die Höhe führen, ~ ziehen
A)in die Luft emporführen
1)eigentlich
aliquem superas sub aurasVerg.
bildlich
in astra, bis zu den Sternen erheben, hoch preisenHor.
2)übertragen
a)emporführen = errichten
turris summis sub astra educta tectisVerg.
turres altiusTac.
b)ein Kind, ein Junges aufziehen, erziehen, groß ziehenvergleiche Drak. und Fabri Liv. 21, 43, 15; Mützell Curt. 3,12 [31], 16
aliquemKomikerCic.und andere
serum regemVerg.
aliquem a parvuloTer.
aliquem bene et pudiceTer.
eductus in contubernio legionumTac.
hic (pullus) ita eductusVarro
poetisch von Leblosem
aura distinctos educit verna colores, zieht heranCatull. 64, 90
B)was niedergelassen ist aufziehen
ubi tolluntur festis aulaea theatris, surgere signa solent, primumque ostendere vultus, cetera paulatim; placidoque educta (ergänze signa) tenore tota patentOv. met. 3, 111 sqq.
III)eine Zeit fortführen, hinausführen = hinbringen, zubringen, verleben
pios annosProp.
dena saeculaSen.
insomnem noctem ludoStat.
somnos sub hiberno caeloSil.
☞Alter Imperativ educePlaut. Pers. 459; Stich. 762, aber auch educCic. Cat. 1, 10Ps. Augustin. serm. app. 71, 9
paragogischer Infinitiv Passiv educierPlaut. truc. 908
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
ē-dūcō, dūxī, ductus, ere, to lead forth, draw out, bring off, take away
eos nobiscumCic.
(medicum) tecum, i.e. to your provinceCic.
impedimenta ex castris educi iussit, carriedCaes.
gladium, drawCaes.
gladiis eductisCic.
cor post tela educta refrixitOv.
ex urnā trīsCic.
corpore telumVerg.
navīs ex portu, put to seaCaes.
equos ex Italiā, exportLiv.
me eduxi foras, went outTer.
In law, to bring, summon (before a court)
StheniumCic.
in ius ipsumCic.
ad consulesCic.
Of troops, to lead forth, march out, conduct, take away
exercitum in expeditionemCic.
praesidium ex oppido, evacuateCaes.
ab urbe exercitumCaes.Liv.
copias e castrisCaes.
copias castrisCaes.
To move out, march out, march away
ex hibernisCaes.
tribus simul portisLiv.
ad legionem Pompei duplici acie eduxitCaes.
in aciemLiv.
Of children, to bring up, rear
adulescentulos libereTer.
quem eduxeris, eum vestireCic.
puer in domo e parvo eductusLiv.
To bear, give birth to (poet.)
alqm tibiVerg.
To raise, lift up, draw up
signa (on a stage curtain)Ov.
(me) sub aurasOv.
To rear, erect, build
turris sub astra EductaVerg.
molem caeloVerg.
Figuratively, to exalt
virīs in astraHor.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu