o-Dekl. (m./f.)

oculus ī  m

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

oculus, ī, maskulin (Deminutivum von *ocus, vergleiche griechisch οσσε, οψομαι, οπωπα), das Auge

I)eigentlich

oculi acresCic., acrioresSen.

acutiCic.

aegri, vitiosiSen.

apertiCic.

aquiliniApul.

ardentesVerg.Sen.

argutiCic.

attentiVeget.Cael. Aur.

attentioresVal. Max.

atrocesGell.

avidiPlin.

boniProp.

bubuliPetron.

cadentesSen. rhet.

caeciSen.

caerulei, caesiiCic.

caligantesGell.

capriniPlin.

clariCato

clarioresPlin.

clausiSidon.

concavi Suet.

conditiSen. rhet.

coniventesCic.

contenti (gespannte)Suet.

defessiVerg.

deficientesSen.

defixiHor.

demissiSen. rhet.

oculus dexter, sinisterPlin. ep.

oculi duri, starrePlaut.

eminentesCic.

errantesCic.

exstantesSuet.

felineiServ. ad Verg.

flentesBoëth.

fulgentesHor.

glauciPlin.

grandesSuet.

gravesCic.

hebetes, hebetioresPlin. Suet. (und so uterque oculus naturā hebesPlin.)

hiantesPlaut.

hilaresSen.

humidiPlin.

igneiSolin.

immobilesPlin., immotiOv.

impudentissimiCic.

infestiCic.

ingentesAur. Vict.

intentiCic.

labentesProp.

lacrimantesPlaut.

laetiSen.

languidiQuint.

limiPlaut.Plin.

lippiPlaut.Vitr.

loquacesTibull.

lynceiBoëth.

magniVarro

oculi igne micantesOv.

minacesSen.

mitesVal. Max.

morientesAmm.

nigriPlaut. Varro

opertiSen.

parviPlin.

raviVarro

rectiCic.

reducti introrsus oculi, hohleSen. rhet.

rigentesPlin.

rigidiQuint.

sicciHor. Sen.

torviOv.

trucesCic.

tumentesSen.

udiOv.

vagiVeget.

vegetiSuet.

vigilesVerg.

acies oculorumCic.

album oculiCels.

ardor oculorumCic.

dolor oculorumSen.Aur. Vict.

fulmen oculorum tuorumAur. Vict.

oculorum hebetatioPlin.

oculorum ludibrium (Täuschung), Gegensatz vera speciesCurt.

lumina oculorumNep.

lux oculorum edita, vorstehende AugenAmm.

oculorum magnitudo et candorCapit.

locus oculi, die AugenhöhlePlaut.

oculorum margoStat.

oculorum mendacium (Trug)Cic.

oculorum gravis morbusNep.

furtivi oculorum nutus (Zwinkern), der BuhldirnenHieron.

oculorum orbes (Ränder)Tac.

oculorum poena, die Str., die seine A. hätte treffen sollenCic.

oculorum atque aurium sensus (Singular)Sen.

sensus oculorum atque aurium hebetesLiv.

oculorum valetudoCic.

oculorum vigor integerPlin. ep.

ulcera oculorumMarc. Emp.

aeger oculis ex verna intemperieLiv.

oculis captusCic.

captus altero oculo, auf einem A. blindSuet.

oculorum dolore correptusAur. Vict.

corpore toto pulcher, sed magis oculisAur. Vict.

oculorum tabe notus, bekannt als einer, dem das Augenlicht vergangenTac.

abesse ab oculis et fori et curiae, entrückt sein den A. des F. und der K.Cic.

abire ex oculisLiv., ab oculisPlaut.Sen.

adicere oculos, siehe ad-icio Nummer I, 2, a

adicere oculum hereditati, auf die E. ein A. werfenCic.

advertere oculos, seine Blicke darauf richtenPlin. pan.

pretia solis oculis (nach dem Augenmaß) aestimanturAmm.

allevare (aufschlagen) oculos, von einem OhnmächtigenCurt.

amittere (verlieren) oculosCaes., oculumAur. Vict. (besonders im Kampf)

amoliri (entrücken) aliquem ab oculis mortaliumCurt.

aperire oculos, siehe a-perio Nummer II, a, α

aspernari oculis pulchritudinem rerumCic.

non haec aspicere oculis aequisVerg.

ne rectis quidem oculis aspicere posse instructam aciemSuet.

attollere oculos, siehe at-tollo Nummer I, 1

auferre observantibus etiam oculos, vor sichtlichen Augen betrügenLiv.

auferri ex oculis, den Blicken entzogen werden, entschwinden (von lebenden Wesen und Leblosem)Sen. Tac.

auferre se ex oculisSen. Sil.

non oculorum modo usum, sed etiam aurium auferre (von einem Geschrei)Curt.

avertere oculosOv.

aliqua re avertere oculos hostiumLiv.

avertere oculos ab alicuius facieAur. Vict.

avertere ab aliquo omnium in se oculosLiv.

avertere in semet omnium oculos animosqueCurt.

avertere aliquid ab oculis et naribus alicuiusCic.

se ex oculis avertere et auferreVerg.

cadere sub oculosCic.

cadere oblectationi oculisque (zur Augenweide)Tac.

oculi mihi caecutiuntPlaut. Varro

caligant oculiCels.und andere

capessere oculis egregium spectaculumLiv.

capere fructum oculis ex aliqua re, die Augen weiden an etwasNep.

capi altero oculo, auf einem Auge blind werdenLiv.

captum esse oculis et auribusCic., auribus et oculisLiv.

circumferre oculos, siehe circum-fero Nummer II, b

claudere oculosLucan.

comedere oculis pueros mollesMart.

comprimere oculosOv.Sen.und andere

configere cornicum oculos, siehe cōn-figo

conivere altero oculoCic.

conicere oculos, siehe con-icio Nummer I, 2, a

contemplari intentis oculisCic.

contueri aliquem duobus oculis, et non alteroCic.

credere oculis magis oder amplius quam auribusLiv. Sen.

oculis mihi dedit signumPlaut.

defigere oculos in etc., siehe dē-fīgo Nummer II, a

nusquam ab aliquo deflectere oculosLiv.

deicere (niederschlagen) oculosSen.

deicere in terram oculosQuint.und andere

deicere nusquam oculos de oder ab etc., siehe dē-icio Nummer II, A

delectare spectaculis oculosSen.

delectare imperitorum oculosPlin. ep.

demittere oculos, siehe dē-mitto Nummer I, A, β

detergere oculos (von Schlaftrunkenen)Petron.

devorare oculis, siehe 1. dē-voro Nummer II, A, 3, a

diducere oculumCels.

dirigere oculos, siehe dī-rigo Nummer II, A, 1, dBd. 1. S. 2184

dissaviari oculos alicuius Q. Cic.

distorquere oculosHor.

oculi dolentPlaut.

oculi dolent nimio fletu Vopisc., spectandoAuson.

elabi ex oculis (von einer Schlange)Liv.

effodere alicui oculosCic.

elidere oculosPlaut.

erigere oculos (besonders von Sterbenden)Cic., cadentes iam oculos ad nomen alicuiusSen.

eruere alicui oculumSen., sibi oculosLact.

eruere coturnicum oculosQuint.

esse in oculis, vor Augen (sichtbar) sein, von ÖrtlichkeitenOv.Tac. und vor Augen stehen, schweben (bildlich)Liv.und anderes. Fabri Liv. 22, 12, 6; Drak. Liv. 37,28, 1; Mützell Curt. 3, 6 [14], 3. p. 72, a

esse in oculis alicuius oder alicui, bei jemanden sehr beliebt sein, von jemanden auf den Händen getragen werdenCic.vergleiche Kühner Cic. Tusc. 2, 63

esse ante oculos, vor Augen (sichtbar) seinCic., und ante oculos esse alicui, jemandem vor Augen stehen oder schweben (bildlich)Plin. ep.

non libenter esse ante oculos suorum civium, nicht gern unter den Augen seiner Mitbürger weilenNep.

ferre aliquem in oculis, sehr viel auf jemanden halten, jemandem von Herzen gut seinCic.

und so

ferre aliquem oculis, Q. Cic

figere oculos in terramSen.

figere oculos in virgineOv.

flectere oculosVerg.

fugere oculos, nicht zu sehen (zu erkennen) seinSen.

aber

oculos iuvenum fugere (von einem Mädchen)Hieron.

nemo civis est, qui vos non oculis fugiat, auribus respuatCic.

felium in tenebris fulgent radiantque oculiPlin.

oculos centum haberePhaedr.

vellem oculos non habere! o dass ich doch blind wäre! Ps. Quint. decl.

ante oculos habere urbem latam in triumpho suoLiv.

habere ante oculos immortalitatem (bildlich)Plin. ep.

semper aliquem ante oculos habere (bildlich)Sen.

ante oculos habere (bildlich) mit folgendem AcIPlin. ep. 8, 24, 4

semper id in oculis habere (vor A. haben, sich vor A. stellen, bildlich), quod quaeriturQuint.

habitare in oculis, den Leuten nicht aus den A. gehen (von Personen)Cic.

ähnlich

haerere in oculis, sich vor unseren Augen hinpflanzen, von PersonenCic.

hebetare oculosLact., aciem oculorumPlin.

implevit oculos, die A. gingen ihr (vor Trauer) überSen.

arena magnā vi agitata ora oculosque implere soletSall.

implere oculos (seine A. weiden an usw.) insolito spectaculoPlin. pan.

oculi implentur (füllen sich) lacrimisHieron.

incurrere in oculos und bloß oculis, siehe in-curro Nummer II, B, 1

ingerere oculis, siehe in-gero Nummer II, 3

inhaerere oculis und oculis alicuius, vor A. schweben (bildlich)Vell. Ov.

inserere oculos, siehe 2. īn-sero Nummer I, A

oculus quoquam intenditur (wird gerichtet)Cels.

intendere oculos alicui rei oder in aliquid, hinrichten nach etwasSen. Iustin.

omnium oculis mentibusque ad pugnam intentisCaes.

intentere manus in alicuius oculosPetron.

intueri aliquid intentis oculisCic. Sen.

iurare per oculos suosPlaut. Ov.

laborare oculisScrib. Larg.

oculos hoc meos laeditSen.

librum ab oculo legit, ohne AnstoßPetron.

liberate oculos meos (geht mir aus den A.), ingratissimi cives! Curt.

lustravi oculis totam urbemPetron.

ut oculi aut nihil mentiantur aut non multum mentianturCic.

frons, oculi, vultus persaepe mentiunturCic.

flagrant et micant oculi (des Zornigen)Sen.

insectorum omnium oculi moventurPlin.

obligare oculosSen. Curt.

obversari in oculis principum in foro, sich sehen lassen vor den usw.Iustin.

aber obversari ante oculos, vor Augen stehen (schweben), bildlichCic.

obversari oculis, vor Augen stehen, eigentlich und bildlichLiv. Sen.

primo aspectu occupare oculos, einnehmen, fesselnSen.

occurrere oculis (von Personen und Leblosem)Ov.Curt.Colum.

occurrit aliquid necopinato oculisLiv.

offendere vehementius oculos hominumCic.

operire (zumachen) oculosPetron.

operire oculos alicui oder oculos alicuius (eines Sterbenden)Plin. Sen. rhet.

opponere alternos foramini oculosHor.

opponere manus oculis suisPetron., ante oculosOv.

opprimere oculos suosLact.

opprimere oculos (eines Sterbenden)Val. Max.

parcere oculis suis, seinen Augen ein schreckliches Schauspiel ersparenDomit. bei Suet.

pascere (weiden) oculos alicuius cruciatu atque supplicioCic., in alicuius corpore lacerandoCic.

neque oculis neque auribus percipi posseCic.

percurrere veloci oculo, mit raschem Blicke überfliegenHor.

perdere (verlieren) oculosCic. Sen., ambos oculosIuven.

diu perlustrare oculisLiv.

ponere ante oculos, sibi ponere ante oculosCic.

alicui ponere ante oculosSen.

ante oculos positus, vor Augen liegend = alltäglich

resCic.

und = augenscheinlich, offenbar

pestisCic.

in oculis cotidianoque aspectu populi Rom. positum esse (zum Beispiel von einem Tempel)Cic.

praestringere oculosCic., aciem oculorumPlaut.

premere oculos, zudrücken (einem Toten)Verg.

proponere ante oculos, ante oculos suosCic., sibi ante oculosCornif. rhet. Serv. Sulpic. in Cic. ep.

proponere oculisCic.

prosequi aliquem oculis (nachsehen) euntemSil., abeuntemTac.

prosequi aliquem contentis oculisSuet.

recedere ab oculis, dem Blick entschwinden (von Sterbenden)Plin. ep.

referre (zurückwenden) oculos ad terram identidemLiv.

reflectere oculosOv.

removere (entrücken) ab oculisCic.; restituere oculos, das Gesicht (die Sehkraft) wiedergebenSuet.

subtrahere (fernhalten) oculos suosTac.

retorquere oculos, wegwendenOv.

retorquere oculos (zurückschielen) saepe ad hanc urbemCic.

medicamenta, quibus sanantur oculiSen.

oculis non satiari posse, sich nicht satt sehen könnenSen. rhet.

non sanguine et vulneribus suis alicuius mentem oculosque satiareCic.

non solum animis, sed etiam oculis servire civium, nicht bloß die Gesinnungen, sondern auch die Blicke der B. zu berücksichtigen habenCic.

in oculis situm esse, vor A. liegen (stehen)Sall.

non deest forma, quae sollicitet oculosSen.

stare ante oculosSen.

subducere aliquid oculis mortaliumCurt.

subito oculis subductum esseCurt.

subicere oculisLiv., ante oculosQuint.

subicere rem dicendo oculisCic.

urbs subiecta oculisLiv.

aliquem subtrahere oculis civitatisLiv.

tergere pedibus oculos (von Tieren)Plin.

tollere oculosCic., oculos ad proceresLact., oculos in caelumLact.

tollere ex oculis, den A. entrückenHor.

tollere manum supra oculosQuint.

torquere (verdrehen) oculumCic.

torquere oculos (den Blick wenden) ad moeniaVerg.

tenere (fesseln) oculos artificumPlin. ep.

adversus aliquid rectos oculos tenere, nach etwas mit unverwandtem Blick hinsehenSen.

teneo huic oculum, den hab ich im AugePlaut.

subiectos campos terminare oculis haud facile quireLiv.

transferre oculos animumque ad aliquid, Blick und Aufmerksamkeit auf etwas wendenCic.

oculi alicui tument (sind geschwollen)Cels.

converso bacillo alicui tundere oculos vehementissimeCic.

certe oculis uteris, du hast recht gesehenPlaut.

venire sub oculosSen.

versari ante oculos, vor A. stehen, schwebenCic.

und so

versari ob oculosCic., in oculis animoqueCic.

oculis meis vidiPetron.

clare oculis videoPlaut.

rectis oculis gladios micantes videreSen.

vitare oculos hominumCic.

volitare ante oculos istorumCic.

in oculis alicuius, vor jemands Augen

populari agrosLiv.

in oculis omnium geri, vor den Augen der Welt vorgehenCic.

ante oculos alicuius, vor jemands Augen

perire, trucidariLiv.

sub oculis alicuius, unter jemands Augen

sub avi oculis necariIustin.

sub oculis omnium pugnaturCaes.

tanto sub oculis accepto detrimento perterritus exercitusCaes.

procul ab oculis, fern von den Augen (Blicken)

quae in provincia procul ab oculis facta narrabanturLiv.

als Liebkosungswort

ocule mi! mein Augapfel! Plaut. Curc. 203

im Doppelsinn

par oculorum in amicitia M. Antonii triumviri, Augenpaar und FreundespaarSuet. rhet. 5

II)übertragen

a)von etwas Vorzüglichem

bildlich

illos oculos orae maritimae effodere, der Meeresküste jene Augen ausgraben (= die beiden hervorragenden Städte, Korinth und Karthago, vernichten)Cic. de nat. deor. 3, 91

und so

ex duobus Graeciae oculis (Sparta und Athen) alterum eruereIustin. 5, 8, 4

b)von der Sonne und von den Sternen

oculus mundiOv.

oculi stellarumPlin.

sol et luna, duo mundi, ut ita dicam, clarissimi oculiHieron. epist. 98, 2

c)das Auge auf dem Fell der Panther

breves macularum oculi, kleine augenförmige FleckePlin. 8, 62

des Pfauenschwanzes

pavonum caudae oculiPlin. 13, 96

d)das Auge, die KnospeVerg.Colum.und andere

e)die Knollen oder das Dicke an gewissen Wurzeln, des Rohres usw.CatoVarro Plin.

f)eine Pflanze, sonst aizoon maius genanntPlin. 25, 160

g)als terminus technicus der Baukunst: oculus volutae, das Schneckenauge, an den ionischen Säulen eine kleine Kreisfläche, wo der umlaufende Saum der Schnecke anfängtVitr. 3, 5, 6

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

oculus, ī, masculine 2 AC-, an eye

(lacrimulam) oculos terendo expresseritTer.

magis te quam oculos amo meosTer.

eminentes, prominentCic.

oculi tamquam speculatoresCic.

maligniVerg.

oculi in Oppianicum coniciebantur, were turnedCic.

adiectum esse oculum hereditati, his eye was onCic.

ad omnia vestra oculos adicereCic.

oculos de isto nusquam deicere, regard with fixed attentionCic.

demittereOv.

attollereVerg.

circumferreOv.

premereVerg.

deponere, to fixHor.

oculis somno coniventibusCic.

unguibus illi in oculos involare, fly atTer.

quod ante oculos est, is in full viewCic.

ne abstuleritis observantibus etiam oculos, cheat out of their eyesLiv.

in oculis civium vivere, in publicCic.

in oculis omnium submergiCurt.

ab oculis concedereCic.

ex oculis abire, out of sightLiv.

facesserent ex urbe ab oculis populi R.Liv.

sub oculis accepto detrimento, in (Caesar's) presenceCaes.

eum quoque oculum, quo bene videret, amittere, lost the sight ofCic.

altero oculo capitur, becomes blind of one eyeLiv.

A luminary

mundi oculus, the sunOv.

In plants, an eye, bud, bourgeon

oculos imponere, inoculateVerg.

Figuratively, a principal ornament

duo illos oculos orae maritimae effoderunt, i.e. Corinth and CarthageCic.

The eye of the soul, mind's eye

eius cruciatu pascere oculos, feast one's eyesCic.

fructum oculis ex eius casu capere, delight their eyesNep.

tuo viro oculi dolent, i.e. he is afflictedTer.

acies et arma in oculis erant, in viewCurt.

si in oculis sis multitudinis, are beloved byCic.

oderat tum. cum . . . iam fert in oculis, values highlyCic.

rex te ergo in oculis gestare? held dearTer.

aequis oculis videre, i.e. contentedlyCurt.

simul est illud ante oculos, obviousCic.

mors (ei) ob oculos versatur, is in viewCic.

ora eorum ponite vobis ante oculos, picture to yourselvesCic.

pone illum ante oculos diem, fix your thoughts onCic.

nec a re publica deiciebam oculos, lose sight ofCic.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu