a-Dekl.
vīta ae f
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
vīta, ae, feminin (aus *vīvita zu vivo), das Leben
I)eigentlich und übertragen
a)eigentlich
in vita esse, lebenCic.
discedere a vita, cedere e und ex vita oder bloß vitā, excedere e vita oder bloß vitāCic.
abire e vitaCic.
abire vitāVell.
vitam ponere, sein Leben lassenCic.
vitam amittereCic.
vitam profundere pro aliquoCic.
perducere vitam ad annum centesimumCic.
si vita suppetet, wenn ich das Leben haben werdeCic.
vitā fruiCic.
vitā vivere, vitam vivere, lebenPlaut.
vitam tutam vivereCic.
vitam miserrimam degereCic.
vitam agere, siehe ago Nummer II, B, 1, βBd. 1. S. 265
vitam colere, siehe 2. colo Nummer II, 2, aBd. 1. S. 1279
vitam tolerare, siehe tolero
vitam transire (zubringen)Sall.Sen.
und so
sine adversario vitamSen.
vitam silentio transigereVulg.
vitam trahere (hinschleppen)Verg.Plin.und andere
in vita manereCic.
vitam alicui adimereCic. oder auferreCic. oder aliquem vitā privareCic. oder expellereCic.
eādem manu sibi vitam exhaurire, quā etc.Cic.
vitam suspendio amittereGell.
alicui vitam dare (schenken)Sen.
vitam producere (verlängern)Nep., Gegensatz abrumpereVerg.
vitā defungiSen.Curt. Gell. vitam finire, siehe fīnio Nummer I, B, 3, a
deûm vitam accipereVerg.
in mea vita, in meinem ganzen LebenCic.
in vita, in meinem oder seinem (ganzen) LebenCic.Hor.s. Fritzsche Hor. sat. 2, 8, 4
Plural
plures vitaeQuint.
vitae volantumVerg.
serpit per omnium vitas amicitiaCic.
b)übertragen, von Bäumen und Gewächsen: das Leben = die Dauer, Fortdauer
vita arborum quarundam immensa credi potestPlin. 16, 234
brevissima vita est punicis, fico, malisPlin. 16, 241
castanea, quae plantis seritur, ita aegra est, ut biennio de eius vita saepe dubiteturPallad. 12, 7, 17
II)metonymisch
1)das Leben, die Lebensart, Lebensweise, der Lebensberuf, Lebenswandel
rusticaCic.
cui in opere vita eratTer.
vita hominis ex ante factis spectaturCornif. rhet.
hanc orationem usus, vita, mores, civitas ipsa respuitCic.
ego bonam vitam tibi hodie feci (hab' verschafft)Plaut.
deorum vitam apti sumus, ein wahres Götterleben wird'sTer.
Plural
inspicere tamquam in speculum in vitas omniumTer. adelph. 415
2)das Leben = der Lebenslauf, die Lebensbeschreibung als Gegenstand der Darstellung, die Biographie
vitae excellentium imperatorum oder virorumNep.
vitae resque gestae clarorum hominumGell.
vitae scriptores, seine Lebensbeschreiber, BiographenLampr.
librum de vita alicuius ederePlin. ep.
3)das Lebensglück
paene illusi vitam filiaeTer. Andr. 822
4)das Leben, zur Bezeichnung einer sehr geliebten oder teueren Person
Aeschinus, nostra omnium vitaTer.
daher als ein Liebkosungswort
mea vita! mein Leben!Plaut.Cic.
5)die Seele, der Schatten in der Unterwelt
tenues sine corpore vitaeVerg. Aen. 6, 292
6)der Lebensunterhalt, die Nahrung
reperire sibi vitamPlaut.
de vita meaPlaut.
7)die lebenden Menschen, die Welt (wie das griechisch βίος)
verum falsumne sit, non vita decreveritPlin. 8, 48; vergleiche Plin. 28. § 6 und 35 118, Tibull. 2, 1, 37, Mart. 8, 3, 20
☞archaistisch veitaCorp. inscr. Lat. 1, 1009 und öfter
vulgärlateinisch bitaCorp. inscr. Lat. 10, 1741
archaistischer Genitiv vitaiLucr. 1, 415 und andereCorp. inscr. Lat. 1, 1202
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
vīta, ae, feminine VIV-, life
tribus rebus animantium vita tenetur, cibo, etc.Cic.
in liberos vitae necisque habent potestatemCaes.
exiguum vitae curriculumCic.
vitam in egestate degereCic.
pro patriā vitam profundereCic.
vitā discedereCic.
de vitā decedereCic.
vitam suam in periculum proicereCic.
paene inlusi vitam filiae, have nearly fooled awayTer.
malae taedia vitaeOv.
nil sine magno Vita labore dedit mortalibusHor.
A life, way of life, way of living, manners
rusticaCic.
inquirendo in utriusque vitamLiv.
vitae communis ignarus, i.e. good mannersCic.
illud e vitā ductum ab Afranio, from real lifeCic.
Inspicere, tamquam in speculum, in vitas omniumTer.
(Minos) vitas et crimina discitVerg.
As an expression of affection, life, dearest
Nostra omnium vitaTer.
obsecro te, mea vita, etc.Cic.
A life, course of life, career, biography
in hoc exponemus libro de vitā excellentium imperatorumNep.
An existence, being, spirit
tenues sine corpore vitaeVerg.
Vita fugit sub umbrasVerg.
They who live, people, the world
neque hac de re communis vita dubitavitCic.
vita desuevit pellere glande famemTib.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu