a-Konjugation
iūrāre
iūrō iūrāvī iūrātum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
iūro, āvī, ātum, āre (2. ius), das Recht durch Schwur bekräftigen, schwören
I)intransitiv: schwören, einen Schwur ablegen
A)im Allgemeinen
qui si iuraret, crederet nemoCic.
ex animi mei (nostri) sententiaCic.und anderes. Fabri Liv. 22, 53, 10
per deosSall.
per quidquid deorumLiv.
per supremi regis regnum (mit folgendem ut [wie] zur Einführung dessen, was man beteuert)Plaut. Amph. 831 sqq.
per patremOv.
per infernam paludem, per Stygiam paludem sanctissimeLact.
per genus infelix generisque parentem, per patris ossa tuiOv.
o Iuppiter, numquid iuravi per te falso?Arnob. 7, 9
iur. ad aliquem (vor jemanden)Cato r. r. 145, 2
iur. pro aliquo (für jemanden = an jemands Stelle)Liv. 31, 50. § 8 und 9
iur. liquido (mit gutem Gewissen)Ter. Andr. 729 (vergleiche unten Nummer II, B aus Ov. ex Pont. 4, 6, 21)
iur. conceptis verbis, siehe concipio no. I, 2, aBd. 1. S. 1395
in verba alicuius, auf jemands Worte, (von ihm vorgesagte) Eidesformel schwörenHor.Liv.Sen.und andere
in certa verbaCic.
in eadem verbaLiv.
in haec verbaCaes.
in verba senatus ac populi RomaniTac.
besonders
in verba principisTac.
oder
in nomen principisSuet., dem Fürsten Gehorsam und Treue schwören, ihm huldigen
ebenso
in ducis nomenIustin.
und
in suum (imperatoris) nomenSuet.
in tutorum oder Poenorum obsequiaIustin.
in acta (Verordnungen) principisSuet.Tac.
in legem oder in leges, das G. oder die G. befolgen zu wollen, das G. oder die G. beschwörenCic. Liv.
in foedusLiv.
iurantia verba, die Worte des SchwuresOv.
omnis exercitus in se quisque iurat, das ganze Heer schwört jeder einzeln für sich (während gewöhnlich ein Mann den Eid für die ganze Legion leistete)Liv. 2, 45, 14
und bloß iurare alicui, jemandem den Eid der Treue leisten
scis tibi ubique iurari, cum ipse iuraveris omnibusPlin. pan. 68, 4
scis te mihi certe, non socios iurasse tuosVal. Flacc. 8, 423
B)insbesondere: sich verschwören
in facinusOv.
in aliquemOv.
inter se mit folgendem InfinitivCato de medic. fr. 1
II)transitiv
A)schwören
iuravi verissimum iusiurandumCic.
dictata sacramenta disSil.
in verba alicuius sacramentumPetron.
im Passiv
foedera mihi iurataLucan. 8, 219
iusiurandum a Q. Nucio conceptum dicitur, quod in arrogando iurareturGell. 5, 19, 6
B)schwören = mit einem Schwur versichern, eidlich aussagen, eidlich erhärten oder bekräftigen
morbum, sich eidlich auf seine Kränklichkeit berufenCic.
falsum iurare, falsch schwörenCic. Ov.
ebenso
falsaOv.
aliquid in seLiv.
id in litem (zugunsten seines Prozesses)Cic.
odium perenne in RomanosAur. Vict.
und
alicui alqd, wie haec et iuravit amantiOv.
cineri iuret patrio Laurentia bellaSil.
mit folgendem AcI
iura te nociturum non esse homini de hac re neminiPlaut.
qui sine hac iurabat se unum numquam victurum diemTer.
iurat se eum non deserturumCaes.
nisi victores se redituros ex hac pugna iurantLiv.
abituros se Italiā iuraveruntVal. Max.
iurarem per (beim) Iovem deosque penates me ea sentire quae diceremCic.
ossa tibi iuro per (bei) matris … me tibi ad extremas mansurum tenebrasProp.
te quoque idem liquido (mit gutem Gewissen) possum iurare precariOv. ex Pont. 4, 6, 21
mit folgendem AcI wechselnd mit NcI
me quoque consimili impositum torquerier igni iurabo et bis sex integer esse diesProp. 3, 6, 39 sq.
im Passiv
laetae iurantur aves, man schwört Heil verkündende V. gesehen zu habenLucan. 5, 396
quod iuratum estCic.
iuratum bellum, der (den Römern) geschworene KriegSil.
iuratum Iovi foedusSil.
Partizip substantivisch: iurāta, ōrum, neutrum, eidliche AngelöbnisseCic. part. or. 6.
C)bei jemanden schwören, jemanden mit einem Schwur zum Zeugen der Wahrheit anrufens. Drak. Sil. 8, 105
numen (Stygiae paludis)Verg.
deosOv.
hos ocellosProp.
signaTert.
Iovem lapidem, siehe lapis
daher
iuror, man schwört bei mir, iuratur Honorius absensClaud.
tunc deus captivis etiam iurabere ThebisStat.
regi deorum iurari dignata palus (von Styx)Sil.
so auch
iurata numina, bei denen man geschworen hatOv.
dis iuranda palus, vom StyxOv.
D)abschwören, mit einem Schwur sich von etwas lossagen
calumniam, den Eid für die Gefährde ablegen, das heißt dass man nicht in böslicher Absicht (aus Schikane) klageCael. in Cic. ep. 8, 8, 3
calumniam in aliquemLiv. 33, 47, 5
☞Archaistische Perfekt-Form iurassit = iuraveritCorp. inscr. Lat. 6, 10298, 19
archaistische Schreibung iouretCorp. inscr. Lat. 1, 198, 23, iouratoibid. 1, 198, 18 und 23, iourantoibid. 1, 197, 17 sqq.
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
iūrō, āvī, ātus, āre 2 ius, to swear, take an oath
si aram tenens iuraretCic.
ex animi tui sententiā, without reservationCic.
Boeotum in crasso iurares aëre natumHor.
falsum, swear falselyCic.
vereCic.
testari deos per quos iuravissetSall.
per Iovem, by JupiterCic.
aedilis, qui pro se iuraret, in his steadLiv.
idem omnis exercitus in se quisque iurat, i.e. each soldier individuallyLiv.
Numquam ducturum uxoremTer.
se eum non deserturumCaes.
verissimum ius iurandumCic.
With in and accusative, to swear to observe, swear allegiance, vow obedience, adopt under oath
in legemCic.
in legesLiv.
in haec verba iurat ipse, takes this form of oathCaes.
cur in certa verba iurentCic.
in haec verba iures postulo, in this form of wordsLiv.
in verba magistri, echo the sentimentsHor.
To swear by, attest, call to witness
Terram, Mare, SideraVerg.
Iovem lapidemCic.
quaevis tibi numinaOv.
Samothracum arasIuv.
Iurandae tuum per nomen araeHor.
dis iuranda palus, the Styx, by which the gods swearOv.
To swear to, attest by an oath
morbum, to the fact of sicknessCic.
id (nomen) iurare in litem, swear to a debtCic.
With personal object, to swear, bind by an oath, cause to swear (only perfect passive)
iudici demonstrandum est, quid iuratus sitCic.
lex, in quam iurati sitisCic.
iuratus se eum interempturumLiv.
To conspire
In meOv.
in facinusOv.
In the phrase
iurare calumniam, to swear that an accusation is not maliciousLiv.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu