konsonant.-Konjugation
ēmittere
ēmittō ēmīsī ēmissum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
ē-mitto, mīsī, missum, ere, herausgehen, herauslaufen lassen, und zwar (wie mitto) in doppelter Beziehung, sowohl = »herausgehen, herauslaufen machen (faire aller)«, als auch »zulassen, dass etwas herausgeht, herausläuft (laisser aller)«
daher
I)herausgehen lassen, herauslaufen lassen = aus einem Ort heraus-, fortschicken oder fortsenden, ausschicken, aussenden
A)im Allgemeinen
equitatus pabulandi causā emissus (ergänze e castris)Caes.
vergleiche
pabulatum emittitur nemoCaes.
paucos navigio in ripamCurt.
B)insbesondere
1)als militärischer terminus technicus: gegen den Feind aus einem Ort (aus dem Lager, aus der Schlachtreihe) heraus- oder ausschicken, aussenden, ausrücken lassen, abschicken, entsenden
essedarios ex silvisCaes.
cohortes ex statione et praesidioCaes.
equites in hostemLiv.
vergleiche
equitibus emissis, equitatu emissoCaes.
Thracas leviter armatos in beluasCurt.
2)gewaltsam aus einem Ort stoßend, schleudernd herauswerfen, -schleudern
a)lebende Wesen herausstoßen, herausjagen, fortjagen, -weisen
aliquem ex domoCic.
ut ab te non emissus ex urbe, sed immissus in urbem esse videaturCic.
septima (oratio), cum Catilinam emissiCic.
vergleiche
ut tam capitalem hostem non comprehenderim potius, quam emiserimCic.
b)leblose Objekte herauswerfen, abwerfen = heraus-, fort-, abschleudern, absenden, abschießen
baculum in animalPlin.
hastam in fines eorumLiv.
pilaCaes.
pilum aut sudemQuint.
iacula eminusSall.
sagittas maiore nixu quam effectuCurt.
in naves saxa ingenti pondereLiv.
fulminaCic.
im Bild
cum illud facete dictum emissum haerere debeatCic.
argumentum emissum adhaerescitLiv.
nihil est tam volucre quam maledictum; nihil facilius emittitur, nihil citius excipitur, latius dissipaturCic.
das Bild von stechenden Insekten
aculeumCic.und andere
aculeos in hominem et reumCic.vergleiche Fabri Liv. 23, 42, 5
3)aus sich herausgehen, fortgehen machen = von sich schicken, ~ senden, ~ geben, von sich ausgehen oder ausströmen lassen
a)von Körpern überhaupt
emittit terra halitum divinumPlin.
emittit nebulam amnisPlin.
emittunt odorem rosaePlin.
disceus (cometes) raros e margine (radios) emittitPlin.
reflexiv
si nubium conflictu ardor expressus se emiserit (hervorbräche), id esse fulmenCic.
b)von Flüssen: entströmen (lassen)
amnis tenues reliquias in mare emittitCurt.
e quibus (fontibus) collatae aquae per prona montis flumer emittuntCurt.
c)von Gewächsen: hervortreiben
foliaPlin.
emittit vitis uvamPlin.
emittit brachia hederaPlin.
emissi a radice caulesPlin.
medial
ulmi emittuntur in ramos, breiten sich ausPlin.
d)von lebenden Wesen
animam, aushauchenNep. Epam. 9, 3Sen. ep. 101, 14
ova, fahren lassenPlin.
besonders: einen Ton, Laut von sich geben, fahren lassen, fallen lassen, hören lassen, sich verlauten lassen
flatum crepitumque ventrisSuet.
sonitus ex alto emittiturLucr.
varios sonitus linguaeLucr.
vox caelo emissaLiv.
moriere, si vocem (einen Laut) emiserisLiv.
emissa a deo oraculaPlin.
4)eine Flüssigkeit aus einem Ort herauslassen, ablassen
a)Gewässer
aquam ex lacu AlbanoLiv.
lacumCic.
Pomptinam paludem in mareProphyr. Hor.
b)aus einem Körper ablassen, abzapfen
α)aus dem tierischen Körper (besonders als medizinischer terminus technicus)
homo solus emisso umore caecitate liberaturPlin.
quidquid umoris corrupti contraxerit, emittendumQuint.
sanguinem de aure und ex auriculaCol.
sanguinem venis, zur Ader lassenPlin.
β)aus einem vegetabilen Körper
grossus eius (fici) non maturescit nisi incisurā emisso lactePlin.
5)eine Schrift in die Welt schicken, herausgeben
si quando aliquid dignum nostro nomine emisimusCic.
librumQuint.
libellosPlin. Ep.
exiguos elegosHor.
II)(= laisser aller) heraus- (gehen oder laufen) lassen = fortlassen, entlassen, loslassen, laufen lassen, fliegen lassen, etwas aus der Hand usw. fahren lassen, fallen lassen und dergleichen
A)im Allgemeinen
1)eigentlich
a)lebende Objekte
agnos (conclusos) forasPlaut.
aliquem noctu per vallumCaes.
columbamVarro
emissus palumbusPlin.
b)leblose Objekte
scutum manuCaes.
caseum orePhaedr.
2)übertragen
aliquem de manibus, aus den Händen lassen, sich entschlüpfen lassenCic.
besonders
hostem de manibus oder e manibusLiv.
so auch
certamen manibusLiv.
emissa de manibus res estLiv.
B)insbesondere
1)im Zirkus
a)einen Wettrenner aus den Schranken ablaufen ~, abrennen lassen
aperiam carceres et equos emittere incipiamVarro r. r. 2, 7, 1
ut cum aequalibus possis, quibuscum tamquam e carceribus emissus sis, cum isdem ad calcem, ut dicitur, pervenireCic. de amic. 101
b)ein Tier aus dem Käfig loslassen
ex porta ludis quom emissust lepusPlaut. Pers. 436
2)aus dem Gefängnis, aus der Gefangenschaft und überhaupt aus seiner Gewalt entlassen, freilassen, -geben
a)aus dem Gefängnis
aliquem e oder de carcereCic., ex vinculisCic., e custodiaCic.
b)aus der Gefangenschaft und überhaupt aus seiner Gewalt
em. anguem, laufen lassenCic.
als militärischer terminus technicus: Kapitulierende, Kriegsgefangene aus seiner Gewalt entlassen, frei abziehen lassen
aliquem ex obsidioneLiv. und bloß aliquemLiv.
aliquem nudumLiv.
Punicum praesidiumLiv.
aliquem sub iugum, so entl., dass er erst durchs Joch gehen muss, durchs Joch entl.Liv.
als publizistischer terminus technicus
einen Sklaven aus seiner Gewalt
aliquem manuKomikerLiv.und anderes. Fabri Liv. 24, 18, 12 und bloß aliquemKomiker
und einen Schuldner
librā et aere liberatum emittitLiv. 6, 14, 5
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
ē-mittō, mīsī, missus, ere, to send out, send forth
essedarios ex silvisCaes.
equitatu emissoCaes.
pabulatum emittitur nemoCaes.
To drive, force, hurl, cast, discharge
aculeos in hominemCic.
pilaCaes.
hastam in finīs eorumLiv.
To drive out, expel
abs te emissus ex urbeCic.
hostemCic.
To send out, publish
tabulas in provinciasCic.
aliquid dignum nostro nomineCic.
emissus (liber)Hor.
To let go, let loose, release, drop, let out
hominem e carcereCic.
scutum manu, abandonCaes.
ex lacu Albano aqua emissaLiv.
animam, expireNep.
To let slip, suffer to escape
emissus hostis de manibusLiv.
hostem manibusLiv.
alqm sub iugum, i.e. on condition of passing under the yokeLiv.
To set free, emancipate (usually with manu)
emissast manuTer.
domini eorum quos manu emiseratLiv.
quin emitti aequom sietTer.
librā et aere liberatum emittit (of a debtor)Liv.
With se or passive, to start, break forth
tamquam e carceribus emissus sisCic.
utrum armati an inermes emitterentur, evacuate (the city)Liv.
Figuratively, to utter, give utterance to
vocemCic.
semel emissum verbumHor.
argumentaCic.
To let slip, lose
emissa de manibus res, the opportunityLiv.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu