konsonat. Dekl. (3. Dekl.)

canis canis  m/f

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

canis, is, generis communis, (κύων, Genitiv κυνός), der Hund

I)eigentlich

c. femina, HündinVarr.

c. fetaEnn. fr.

c. praegnansVarr.

partu gravidaIustin. 43, 4, 4

c. albaSen.

c. villaticusCol.

c. venaticusPlaut. Cic.

c. extrariusSuet.

c. catenariusSen.

c. pastoriciusApul.

c. gregariusPorph. Hor.

c. acer, c. sagaxEnn. fr.Cic.

c. obscoena, schamloserVerg.

canes nocturniCic.

c. moestos edens eiulatus, kläglich heulenderPlin.

canis rabiosusCels.

rabiosa femina c.Plaut.

c. mordaxPlaut.

c. gravis, Gegensatz c. pernixCol.

c. Laconicus, spartan. JagdhundPetr.

c. Molossus, molossischer JagdhundLucr.Hor.

c. EchidnaeaOv., oder c. tergeminusOv., oder vipereusOv., oder c. TartareusMart., oder c. StygiusSen. poët., Zerberus

canes semidei, AnubisLucan.

alere canes ad venandumTer.

alere canes in CapitolioCic.

canem alligare ad ostiumSen. rhet. oder religare pro foribusSuet.

circumdare canibus saltusVerg.

immissis canibus agitare ferasVerg.

cave canem (als Inschrift an der Haustür)Varr. sat. Men. 143Petr. 29, 1Corp. inscr. Lat. 10, 877; Titel einer SaturaVarr. sat. Men. 75

Sprichwörtlich

α)cane peius et angue vitare, ärger fliehen als usw.Hor. ep. 1, 17, 30

β)venatum ducere invitas canes (= jemanden trotz seines Sträubens zu etwas zwingen)Plaut. Stich. 139

γ)canis a corio numquam absterrebitur uncto, an kleinen Riemen lernt der Hund Leder fressenHor. sat. 2, 5, 83

δ)a cane non magno saepe tenetur aper (= auch ein Schwächerer wird oft eines Stärkeren Herr)Ov. rem. 422

ε)canis timidus vehementius latrat quam mordet (= ein Furchtsamer schimpft wohl, aber er greift nicht an)Curt. 7, 4 (16), 13

II)übertragen

A)von Menschen

a)als Schimpfwort = Hund, zum Ausdruck der Unverschämtheit, Schmutzigkeit, des zynischen WesensPlaut. most. 41Ter. eun. 803Hor. epod. 6, 1; sat. 2, 2, 56Petr. 74, 9Suet. Vesp. 13

daher canes von den zynischen Philosophen

Diogenes cum choro canum suorumLact. epit. 39, 4

oder von der Wut, RasereiPlaut. Men. 714 und 718

b)von bissigen Menschen, besonders AnklägernCic. Rosc. Am. 57Sen. ad Marc. 22, 5

c)vom unterwürfigen Anhänger einer Person = Schmarotzer, Kreatur

Clodianus canisCic. Pis. 23

B)der Hund als Sternbild

a)canis maior, κύων, der große Hund, ein Sternbild auf der südlichen Halbkugel, nahe der MilchstraßeVitr.Verg.und andere

b)canis minor, auch Antecanem, griechisch προκύων, der kleine Hund, ein Sternbild am Äquator und südlich von ihmOv.

dem Mythus zufolge der Hund der Erigone, der Tochter des Ikarus

canis Erigoneïus und IcariusOv.

von beiden Hunden: Plural canesVarr. r. r. 2, 1, 8

C)canis marinus, der SeehundSen. de ben. 2, 34, 2Plin. 9, 110

und canes mythisch von den Hunden der ScyllaLucr. 5, 889 (892)Verg. Aen. 3, 432Tibull. 3, 4, 89Cic. Verr. 5, 146

D)im Würfelspiel (lusus talorum) der unglücklichste Wurf, wenn jeder der vier Würfel die Zahl I zeigt (also der Wurf IIII), der Hundswurf, Pasch (Gegensatz Venus)

canes damnosiProp. 4, 8, 46Ov. trist. 2, 474

canem mittere Aug. bei Suet. Aug. 71, 2

daher sprichwörtlich

tam facile homines occīdebat quam canis exciditSen. apoc. 10, 2

E)eine Art Fessel

ut canem et furcam ferasPlaut. Cas. 389

archaistische Nebenform canēs, is, generis communisVarr. LL. 7, 32Plaut. Men. 718; most. 41; trin. 170 und 172Enn. ann. 518Lucil. sat. 1, 32 und 6, 12

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

canis, is, masculine and feminine 2 CAV-, a dog

ater alienusTer.

acerHor.

canes venaticiCic.

obscena, shamelessVerg.

Echidnea, i.e. CerberusOv.

caeruleis canibus resonantia saxa, the barking mouths (of Scylla)Verg.

Infernae canes, the dogs of HecateHor.

Singular collective

trudit multā cane Apros, a packHor.

Proverbs

cane peius et angui vitare aliquidHor.

canis a corio numquam absterrebitur uncto, will never be frightened from the greasy hideHor.

canis timidus vehementius latrat quam mordet, his bark is worse than his biteCurt.

Figuratively, a term of reproach, dogTer.; of a backbiterHor.; of a miserHor.; of parasites

multa canibus suis (opus esse)Cic.

By metonymy, the constellation, the Dog (canis maior, or Sirius; and canis minor, or Procyon)

adverso cedens Canis occidit astro, i.e. goes down backwardsVerg.

In play, the worst throw (of dice), dog-throw (opp. Venus)Ov.Prop.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu