konsonant.-Konjugation
prōpōnere
prōpōnō prōposuī prōpositum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
pro-pōno, posuī, positum, ere
I)vor die Augen anderer öffentlich hinstellen, ~ legen, ~ setzen, ~ hängen, ~ heften, vorlegen, aufstellen, auslegen
A)eigentlich
1)im Allgemeinen
vexillumCaes.
so auch
signum pugnaeLiv.
aliquid venale, etwas zum VerkaufCic.Suet. (vergleiche Nummer 1, 2)
praemium, siehe praemium Nummer II, A
geminum pugnae proponit honoremVerg. Aen. 5, 365
mensas palamCic.
edictum, öffentlich anschlagenSuet.
ebenso
libellumSuet.
und
vectigalia indicere neque pr.Suet.
oculis und ante oculos, vor Augen stellenCic.
2)insbesondere: zum Verkauf auslegen, feilhaben oder feilbieten
nullum non obsonii genusSuet. Ner. 16, 2
quis onim proponere talem (rhombum) aut emere auderet?Iuven. 4, 46
absolut
proponere (feilhaben) in nundinisVulg. Ezech. 27, 17
B)übertragen
1)vorstellen, vor Augen stellen
aliquem sibi ad imitandumCic.
vim fortunae animo, betrachtenLiv.
sibi regesCic.
immanes beluasSen. rhet.
maiorem spemCaes.
neque sibi ullam spem victoriae propositam habere, noch irgend eine H. auf den S. setzenAuct. b. Alex.
metumCic.
hoc sibi solacii, quod etc., sich damit trösten, dass usw.Caes.
Passiv
proponi, bevorstehenCic.
2)aufstellen
proposita sententia (Meinung)Cic. Lig. 26
3)vortragen, angeben
proponat, quid dicturus sitCic.
quae proposueramCic.
und: behaupten mit folgendem AcICels. 1. prooem. p. 3, 8 und 4, 21 D.
4)vortragen, vorstellen, schildern, erzählen
rem gestamCaes.
consiliaCaes.
de Galliae Germaniaeque moribusCaes.
mit folgendem Relativsatz
quod antea tacueratCaes.
quae ipse intellegat, quae civitas queraturCaes.
5)bekannt machen
epistulam in publicoCic.
leges in publicumCic.
fastos populoCic.
uno die viginti edictaTac.
auctionem, ansetzenSuet.
daher
a)etwas Gutes im voraus verkündigen, verheißen, anbieten
praemia alicuiCic.
millies sestertium gratuitum in triennii tempus, als ein Darlehn anbietenSuet.
munus, ankündigenSuet.
b)etwas Schlimmes ankündigen, androhen
mortemCic.
poenam improbisCic.
c)vorschlagen
morbo remedia celeria faciliaqueNep. Att. 21, 1
d)anführen, erwähnen
viros notissimosCic. Lig. 32
e)an die Hand geben
mihi nihil erat propositum ad scribendum, ich hatte keinen StoffCic. ad Att. 5, 10, 4
6)zur Beantwortung vorlegen, aufgeben
quaestionemNep.
aenigmaVulg.
his quasi themataLampr.
sic est propositum, de quo disputaremusCic.
7)sich vornehmen, sich vorsetzen
iterCaes.
id, quod animo proposuerat, consecutus estCaes.
illud, quod ego extremum proposueram, was ich mir bis zuletzt aufgespart habeCic.
unum illud propositum habere, nur das eine Ziel vor Augen habenHirt. b. G.
mit folgendem ut oder ut ne und Konjunktiv
cum mihi initio proposuissem, ut animos et populi Romani et iudicum commoveremCic. Clu. 139
his idem propositum fuit quod regibus, ut ne quā re egerent, ne cui parerent, libertate uterenturCic. de off. 1, 70
mit folgendem Infinitiv
Aegyptum petere proposuitVell. 2, 53, 1
nisi proposuissem omnes angulos tecum epistulā circumirePlin. ep. 5, 6, 40 Suet. Aug. 72, 2 und Cal. 49, 2
besonders: alicui propositum est und bloß propositum est (es hat sich jemand vorgenommen, sich zur Aufgabe gemacht, es ist jemands Plan) mit folgendem Infinitiv
quibus propositum est veri reperiendi causā et contra omnes philosophos et pro omnibus dicereCic.
nec mihi causas aequare propositum estLiv.
est enim propositum colligere eos, qui hoc munere in civitate defuncti sint, ut tenerent oratorum locumCic.
si tamquam inimicum et hostem insectari propositum estLiv.
und so
unum illud propositum habebat (er verfolgte unverrückt das eine Ziel), continere in amicitia civitatesHirt b. G. 8, 49, 1
8)als Ziel hinstellen, bestimmen
quod propositum est arti, das Ziel der Kunst istCic.
qui ordo industriae propositus est et dignitati, für tätige und würdige Männer bestimmt istCic.
II)vorsetzen, voranstellen
προτιθέναι, vocabula, quibus proponimus hic et hiVarro LL.
daher bildlich
1)vorhersagen, erwähnen
ut proposueramColum. 8, 17, 8
2)voraussetzen, den Vordersatz des Syllogismus bilden
cum proponimus aut assumimusCic. de inv. 1, 70 und 72
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
prō-pōnō, posuī, positus, ere, to put forth, set forth, lay out, place before, expose to view, display
vexillumCaes.
manūs, caputOv.
ediscendos fastos populoCic.
in publico epistulamCic.
Figuratively, to set before the mind, propose, imagine, conceive
tibi duos regesCic.
ad imitandum mihi exemplarCic.
eam (vitam) ante oculos vestrosCic.
condicio supplici in bello timiditati militis propositaCic.
vim fortunae animoLiv.
To point out, declare, represent, report, say, relate, set forth, publish
rem gestamCaes.
quid dicturus sitCic.
quaestionem, putNep.
viros notissimos, adduceCic.
de Galliae moribusCaes.
quod antea tacuerat, esse nonnullos, quorum, etc.Caes.
To offer, propose
fidem venalem, expose for saleCic.
nullo praemio propositoCic.
pugnae honoremVerg.
tenesmos, cui remedia proponebantur, were prescribedNep.
To threaten, denounce
cui cum mors proponereturCic.
iniuriae propositae a CatoneCic.
mortem sibi ante oculosLiv.
To purpose, resolve, intend, design, determine
iter a proposito (itinere) diversumCaes.
cum id mihi propositum initio non fuisset, I had not intended itCic.
mihi nihil erat propositum ad scribendum, I had no special occasion to writeCic.
ordo propositus dignitati, designed for men of worthCic.
neque propositum nobis est hoc loco (laudare), etc., I am resolvedCic.
cum mihi proposuissem, ut animos commoveremCic.
propositum est, ut, etc., the design isCic.
In logic, to premise, state a premise, assume
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu