e-Konjugation

monēre

moneō  monuī  monitum

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

moneo, uī, itum, ēre (vergleiche memini, mens), jemanden an etwas denken machen

I)(durch Ansprache an das Gedächtnis) jemanden an etwas denken lassen, erinnern, mahnen

Terentiam de testamentoCic. ad Att. 11, 16, 5

II)(durch Ansprache an die Erkenntnis, Einsicht) jemanden an etwas erinnern

A)eigentlich

1)im Allgemeinen

a)jemandem etwas zu bedenken geben, jemanden auf etwas aufmerksam machen, wegen etwas Vorstellungen machen, ihn freundlich bedeuten, belehren, ihm zu beherzigen geben, ihn zurechtweisen, warnen, ihm Winke und Mahnungen geben

mit Genitiv

aliquem temporis ac necessitatisTac.

mit de und Ablativ

aliquem de retinenda Sestii gratia litterisCic.

mit Akkusativ der Sache, und zwar gewöhnlich nur mit allgemeinem Akkusativ eines Pronomens

quod saepe monuiQuint.

selten mit besonderem

fraudem tyranni ut moneantVal. Flacc.

mit Akkusativ der Person und allgemeinem Akkusativ der Sache

id ipsum, quod me mones, quatriduo ante ad eum scripseramCic. ad Att. 14, 19, 1Cic. ep. 3, 3, 1

und im Passiv mit Akkusativ der Sache

nec ea, quae ab ea (a natura) monemur, audimusCic. de amic. 88

mit AcI

monet rationem frumenti esse habendamHirt. b. G.

tantum moneo, neque uberioris provinciae neque aetatis magis idoneum tempus, si hoc amiseris, te esse ullum umquam reperturumCic.

mit vorhergehendem doppelten Akkusativ

si te unum illud monuerimus, artem sine assiduitate dicendi non multum iuvare Cornif. rhet. 1, 1

im Passiv

cum Phocion moneretur, Nicanorem Piraeo insidiariNep.

mit folgendem indirekten Fragesatz

moneo, quid facto opus sitTer.

monet, quo statu sit resLiv.

absolut

ea (mater) filium monuitNep.

monere alii, alii hortariSall.

sequi bene monentem (Hannibalem)Liv.

eaque (auctoritas) adhibeatur ad monendumCic.

Partizip monens substantivisch

bene monenti oboedire, auf wohlgemeinten Rat hörenLiv. 22, 29, 8

alioquin abibunt in vanum monentium verbaSen. ep. 94, 17

b)mit Hinweisung auf die dadurch bezweckte Entschließung oder Handlung = jemandem etwas anraten, zu etwas raten, mahnen, ermahnen, zureden, auffordern, veranlassen

res monetPlaut.

mit allgemeinem Akkusativ der Sache, von Leblosem

monere hocTer.

id quod res monebatSall.

mit ut und Konjunktiv

Pompeium monere, ut magnam infamiam fugiat, non desistimusCic.

ut coram moneret senatum, ut Persei conatis obviam iretLiv.

von Leblosem

tempora monent, ut satisfaciat, quibus debetCic.

mit bloßem Konjunktiv

moneo, praedico, ante denuntio, abstineant manusCic.

sed eos hoc moneo, desinant furereCic.

monuit Pyrrhum, caveret insidiasSen. ep. 120, 6

moneo, regnorum gaudia temet dedoceasStat.

mit ne und Konjunktiv: abraten, abmahnen, warnen

moneri visus est, ne id faceret, ab eo, quem etc.Cic.

von Leblosem

immortalia ne speres, monet annusHor.

mit Infinitiv

quae (pietas) erga patriam officium conservare moneatCic.

soror monet succurrere Lauso TurnumVerg.

von Leblosem

ratio ipsa monet amicitias comparareCic.

alio properare tempus monetSall.

res monet cavere ab illisSall.

2)insbesondere

a)jemanden in etwas bedeuten = ihm etwas vorsagen, eingeben

labor erat parentibus parvulos adulantia verba edocere reddebant illi, quae monebantur (ihnen vorgesagt wurde)Plin. pan.

offae monent, helfen meinem Gedächtnisse nachPlaut. mil. 49

von göttlichen Eingebungen

tu vatem, tu, diva, moneVerg.

velut divinitus mente monita agensLiv.

hoc moneas, precorOv.

somnio monitusSuet.

b)etwas andeuten, auf etwas im voraus aufmerksam machen = etwas vorausverkündigen, vorhersagen

de aliqua reCic.

aliquidVerg.

von Weissagevögeln usw.Verg.Amm.

B)übertragen

1)jemanden durch Züchtigung zurechtweisen, züchtigen, ähnlich unserem einen Denkzettel gebenTac. ann. 5, 9

2)jemanden zur Tätigkeit auffordern, antreiben

remigem tubāSen. poët.

canes audacesProp.

Synkopierter Konjunktiv Perfekt monerisPacuv. tr. 30, monerintPacuv. tr. 112Lucil. 653

paragogischer Infinitiv Präsens Passiv monerierPlaut. capt. 396 und mil. 881

Partizip substantivisch monita, ōrum, neutrum

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

moneō, uī, itus, ēre 1 MAN-, to remind, put in mind of, admonish, advise, warn, instruct, teach

Faciam ut monesTer.

principes monendo movereCic.

monuit (dea) thalamoque recessitOv.

id quod res monebat, as the situation suggestedSall.

coniugis aurīs Vocibus hisOv.

nos Zenonis praecepta monentIuv.

de discordiāCic.

alqm temporisTac.

hoc te moneoTer.

vos paucaSall.

ea hominemCic.

ea, quae ab (naturā) monemurCic.

te ut in rem publicam incumberesCic.

ut suspiciones vitetCaes.

moneo obtestorque uti, etc.Sall.

vos, ne omittatis, etc.Sall.

moneo abstineant manūsCic.

monuit omnes res administrarentur, etc.Caes.

(Caesar) monuit eius diei victoriam in virtute constareCaes.

monete eum modum quendam esse, etc.Cic.

ratio monet amicitias conparareCic.

alio properareSall.

moneo, quid facto usus sitTer.

ut moneat Apronium, quibus rebus se insinuet, etc.Cic.

res ipsa monebat tempus esseCic.

caecos instare tumultūsVerg.

puerili verbere moneri, to be punishedTac.

canesProp.

To teach, instruct, tell, inform, point out, announce, predict, foretell

vatem, tu diva, mone, inspireVerg.

velut divinitus mente monitāLiv.

hoc moneas precorOv.

vates cum multa horrenda moneret, foretoldVerg.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu