o-Dekl. (n.)
pretium pretiī n
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
pretium, iī, neutrum (vergleiche altindisch apratā, ohne Entgelt, umsonst), der Wert, Preis einer Sache
I)eigentlich und bildlich
1)eigentlich
pretium statuere merciPlaut.
pr. constituereCic.
eadem praetia (so!) etiam materiae pineae praestituereEdict. Diocl.
pretia rerum venalium (zus. = die Marktpreise) statuereLact.
exquirere pretiaLiv., pretia palamCic.
exquirere per se pretia et usque eo extendere, ut etc., die Preise selbst machen und dergestalt steigern, dass usw.Suet.
percontari pretium (v. Käufer)Apul.
pretium centum nummis indicare (vom Verkäufer)Apul.
pretium augere, zum Gebote zulegen (v. Käufer)Plin.
pretium facere, den Pr. bestimmen, vom Verkäufer = fordernPlaut., vom Käufer = bietenMart. ICt.
pretium conficere, den Preis bestimmen, ein Angebot stellen, v. Herold als Ausrufer in der VersteigerungCic.
servos immensis pretiis vendereSuet.
pretium habere, einen Wert haben, etwas geltenCic.
so auch
esse in pretio, auch wir »im Preise sein oder stehen«Liv.Ov.
ager maioris pretiiTer.
parvi pretii esseCic.
esse pretii minimiSall. fr.
homo omnium minimi pretii, der allernichtswürdigstePlaut. mil. 558
servus nequam et nulli (so!) pretii, ein nichtswürdiger TaugenichtsGell. 17, 6, 2
2)bildlich
operae eorum pretium facere, ihren Dienst schätzenLiv.
aliquod morum est pretium, haben einigen W.Ov.
esse in suo pretio, seinen gehörigen W. habenOv.
corticis etiam ad medicamenta pr. estPlin.
cortex Indis maximo pretio est, hat den gr. W. für die InderPlin.
II)übertragen
A)das Geld
a)das Geld als Preis für etwas
pretio emere, für GeldCic.
magno pretio, für vieles GeldCic.
parvo pretio, für weniges Geld, wohlfeilCic.
Insbesondere
α)der Kaufpreis
pretium dominis reddereEutr. 2, 27
emptoribus pretia restituereEutr. 8, 13
β)das Lösegeld
pactum pro capite pretiumCic. de off. 3, 107
captivos pretio (gegen L.) remittereCurt. 4, 11 (44), 15
captivos omnes sine pretio remittereCurt. 7, 9 (38), 18
Phrahati filium sine pretio remittereIustin. 42, 5, 9
eos incolumes sine pretio dimittereIustin. 7, 6, 6
captivos sine pretio dareEutr. 2, 27
et matrem et coniugem et liberos sine pretio recipereCurt. 4, 1 (2), 13
b)Geld, Geldeswert
rudeOv.
est pretium (Geld) in pretio, dat census honoresOv.
converso in pretium deo, in GoldHor.
B)der Lohn, die Belohnung
a)überhaupt, eigentlich und bildlich
manus, Macherlohn (manupretium)Cic.
pretium polliceri (verheißen)Ter.
habes pretium, du bist belohntHor.
pretio afficere, belohnenVerg.
hic pretium curae (Werkes) dulce recentis eratOv.
habere operae pretiumLiv.
magna operae pretia mereriLiv.
operae pretium est oder videtur, es lohnt sich der Mühe, ist der Mühe wert, mit folgendem InfinitivEnn. fr.Cic.und andere
ebenso
est pretium curaeIuven. 6, 474
und bloß
est pretiumTac. ann. 1, 57 und 2, 35
und
pretium operis estSil. 16, 45
facere operae pretium, etwas tun, was der Mühe wert istLiv.
b)die Belohnung, der Preiss. Spengel Ter. Andr. 39
pretium certaminis, der SiegespreisOv.
nullo satis digno morae pretio tempus terunt, mit keiner die Mühe recht belohnenden SacheLiv.
c)der Lohn = die Strafe
si malos imitabor, tum pretium pro noxa dabisLiv. Andr. fr.
verbera, compedes, molae, haec pretia sunt ignaviaePlaut.
ego pretium ob stultitiam feroTer.
et peccare nefas aut pretium est moriHor.
d)die Bestechung
adduci pretio ad hominem condemnandumCic.
nec prece, nec pretio, nec periculo a recta via deduciCornif. rhet.
e)pretia vivendi, Reizmittel zum LebenPlin. ep. 1, 12, 4
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
pretium, ī, neuter PRA-, a price, money value, value in exchange
pretia praediorumCic.
duobus pretiis idem frumentum vendereCic.
certa pretia constituere, fixCic.
urbem pretio posuit, paidVerg.
vectigalia parvo pretio redempta, cheaplyCaes.
pretio mercari ordinem senatorium, purchaseCic.
pactum pro capite, ransomCic.
captivos pretio remittere, for a ransomCurt.
tripodes pretium victoribus, prizeVerg.
rude, moneyOv.
In pretio pretium nunc est, wealthOv.
converso in pretium deo, i.e. a shower of goldHor.
Value, worth
agrum preti maioris nemo habetTer.
alicuius preti esse, of any valueCic.
in pretio esse, to be esteemedLiv.
aurum in pretio habent, prizeTac.
pudebat libertatis maius esse apud feminas pretium, etc.Curt.
Pay, hire, wages, bribe
Metellum pretio conrumpereCic.
pretio adductus eripere patriamCic.
sine pretio varium ius fuisse, briberyCic.
Figuratively, worth, value, esteem
homines magni pretiCic.
operae eorum pretium facere, value their servicesLiv.
sive aliquod morum Est pretiumOv.
Recompense, return, reward
pretium recte facti triumphum habereLiv.
pretium debito beneficio addereLiv.
satis ampla pretia, prizesLiv.
Est pretium curae cognoscere, etc., it is worth the troubleIuv.
With operae, a return for trouble, worth the effort, worth while
si nihil quod operae pretium esset fecerantCic.
facturusne operae pretium sim, produce a work worth the painsLiv.
operae pretium habent libertatem, i.e. their service is well rewarded by freedomLiv.
ratus captā urbe, operae pretium fore, a prizeSall.
Recompense, punishment
pretium ob stultitiam feroTer.
peccare nefas, aut pretium est moriHor.
scelerisIuv.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu