prō Präp. m. Abl.
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
2. prō (altindisch prá, griechisch πρό), vor, für
I)Adverb in den Verbindungen proquam, prout
II)Präposition mit Ablativ (spätlateinisch mit Akkusativ)Corp. inscr. Lat. 6, 81 und 224 und 461
A)eigentlich: vom Raum, von der Richtung nach vorwärts oder vornhin, und zwar
1)über etwas hinaus, so dass man sich außerhalb eines Gegenstandes, ihm gegenüber, vor ihm befindet, vor, im Angesicht
a)auf die Frage wo?
sedens pro aedeCic.
copias pro oppido collocaveratCaes.
legiones pro castris constituitCaes.
stabat pro litore classis, vor, an dem UferTac.
b)auf die Frage wohin?
Caesar pro castris suas copias produxit, vor … hinausCaes. b. G. 1, 48, 3
2)vorn in, vorn an, vorn auf, wobei man an den Begriff des Hervortretens zu denken hat, so dass der Sprechende oder Handelnde den Gegenstand, auf dem er sich befindet, im Rücken hat
pro suggestu, auf der Tribüne, in der VersammlungCaes.
pro tribunaliCic.
pro contione, vor, in der VersammlungLiv.Tac.s. Heräus Tac. hist. 4, 24, 16
pro rostrisSuet.
B)übertragen zur Bezeichnung
1)des Schutzes, Vorteils: für, zum Vorteil, zugunsten (Gegensatz contra aliquem)
dimicare pro legibus, pro libertate, pro patriaCic.
hoc non modo non pro me, sed contra me est potius, zu meinem VorteilCic.
sive illud pro plebe sive contra plebem estLiv.
orationes et pro se multae et pro aliis et in aliosLiv.
metuo enim, ne scelerate dicam in te, quod pro Milone dicam pieCic.
2)der Stellvertretung, Verwechselung, Gleichgeltung usw.
a)statt, anstatt
pro consuleCic.
pro collegio, im Namen des K.Liv.
pro magistro esse oder operas dare, Vizedirektor seinCic.
alicui pro quaestore esse, bei jemanden die Quästorstelle vertretenLiv.
pro patre esse alicui, Vaterstelle vertretenTer.
in vulgus pro cunctatore segnem, pro cauto timidum compellabatLiv.
pro vallo carros obicereCaes.
b)wie, so gut wie, als
pro victis (abierunt), wie BesiegteLiv.
Cato est mihi unus pro multis milibusCic.
nonnulli ab insciis pro noxiis concīduntur, als SchuldigeNep.
pro certo scire, für gewissLiv.
so auch
pro certo polliceriCic.
pro infecto habere, für ungeschehen haltenCic.
pro damnato esse, so gut wie verurteiltCic.
hunc amavi pro meo, wie meinen eigenen SohnTer.
transire pro transfuga, als ÜberläuferLiv.
stare pro contione, als V.Tac.
dicere pro testimonio, im Zeugenverhör aussagenCic.
pro amicis, als Freunde, freundschaftlichLiv.
se pro cive gerere, sich als Bürger betragen, das heißt die Pflichten und Rechte eines Bürgers ausübenCic.
daher auch
pro eo, ac si etc., gleich als wenn usw.Cic.
3)der Vergeltung oder eines Ausgleichs: für, zum Lohn (als Belohnung) für etwas
pro vectura solvereCic.
pro tribus corporibus XXX milia talentûm auri accipereCurt.
(alicui) pro meritis gratiam referreCaes. Nep.
pro vita hominis hominis vitam reddereCaes.
pro Caesaris in se meritis ei plurimum debereCaes.
petere honorem pro flagitioPlaut.
pro tali facinore stirpem ac nomen civitatis tollereCaes.
aliquem pro scelere suo ulcisci (bestrafen)Caes.
4)eines Verhältnisses: nach, nach Beschaffenheit, im Verhältnis zu, vermöge, für oder gemäß, infolge, auch im Vergleich zu (griechisch ἀντί), da gebraucht, wo der Wert zweier Dinge gegeneinander gehalten wird
duo talenta pro re nostra ego esse decrevi satis, im V. zu meinem VermögenTer.
pro multitudine hominum et pro gloria belli atque fortitudinis, im V. zu ihrer Bevölkerung und für ihren Kriegsruhm und ihre TapferkeitCaes.
sunt impii cives, pro caritate rei publicae nimium multi, pro multitudine bene sentientium admodum pauciCic.
proelium atrocius quam pro numero pugnantium fuitLiv.
hoc tibi pro servitio debeo, infolge des Skl.Ter.
und so
sedulo moneo, quae possum pro mea sapientiaTer.
latius quam pro copiisLiv.
pro dignitate populi RomaniLiv.
pro patriae caritateNep.
agere pro viribusCic.
pro virili parteCic.
pro portioneLiv.
pro tempore et pro re, nach Zeit und UmständenCaes.
pro temporeLiv.
pro mea parte, für meinen TeilCic.
daher
pro se quisque, jeder für sich, nach Maßgabe seiner KräfteCic.und andere
pro eo, vermöge dessen, nach dem, nach Beschaffenheit dessen, mit folgendem ac oder atque (wie) oder quam, quantum, wie
pro eo ac debui, nach dem wie usw., nach meiner PflichtSulpic. in Cic. ep.
pro eo, quanti te facio, nach dem wie ich dich schätze, vermöge meiner großen Achtung vor dirCic.
pro eo est atque etc., ist ebenso gut wie usw.ICt.
ferner
pro eo quod, weil demnachCic.
dagegen auch
pro eo habeamus, halten es dafürCic.
ferner
pro eo ut = prout, je nachdem wieCic. Verr. 3, 126
pro imperio, gebieterisch, auf gebieterische ArtTer.
daher auch
pro tua prudentia, deiner Klugheit gemäß, nach deiner KlugheitLiv.
pro tuo amoreLiv.
5)der Veranlassung, Bewirkung durch etwas: durch
fieri pro tribuno aedilemLiv.
ut pro suffragio renuntiareturCic.
pro praede litis vindiciarum cum satis accepissetCic.
☞In Zusammensetzungen ist das lateinische pro gewöhnlich lang, zuweilen aber kurz (zum Beispiel prŏfanus), das griechische pro (πρό) dagegen gewöhnlich kurz, zuweilen aber lang (zum Beispiel prōlogus)
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
prō, preposition with ablative PRO-
Of place, before, in front of, in face of
sedens pro aede CastorisCic.
pro castris dimicareCaes.
castra pro moenibus locataLiv.
pro castris suas copias produxit, before the campCaes.
pro tectis aedificiorum, from the roofsSall.
Of conspicuous appearance or publicity, before, in the presence of, on, in, in front of
hac re pro suggestu pronuntiatā, coming forward on the tribuneCaes.
me significasse . . . idque pro tribunali, in open courtCic.
laudatus pro contione Iugurtha, before the assembled armySall.
pro contione litteras recitare, to the assemblyCurt.
uti pro consilio imperatum erat, in the councilSall.
pro collegio pronuntiareLiv.
Of defence or protection, for, in behalf of, in favor of, for the benefit of, in the service of, on the side of
contra omnia dici et pro omnibusCic.
hoc non modo non pro me, sed contra me est potiusCic.
haec contra legem proque lege dictaLiv.
labores dolorem pro patriā suscipereCic.
pro patriā moriHor.
urbes pro hostibus et advorsum se opportunissumaeSall.
et locus pro vobis et nox eritLiv.
Of replacement or substitution, in the place of, instead of, for
ego pro te molamTer.
saepe et exin pro deinde et exinde dicimusCic.
pro bene sano fictum vocamusHor.
Especially, in titles
pro consule in Ciliciam proficiscens, vice-consulCic.
pro consulibus alqm mittere, non pro consule, instead of the consuls, not as proconsulCic.
cum Alexandriae pro quaestore essemCic.
pro magistroCic.
ut, qui pro dictatore fuisset, dictator credereturLiv.
Of compensation, for, in exchange for, in return for
pro huius peccatis ego supplicium sufferamTer.
dimidium eius quod pactus esset, pro carmine daturumCic.
id pro immolatis Romanis poenae hostibus redditumLiv.
dedit pro corpore nummos, as a ransomHor.
Of equivalence, for, the same as, just as, as
hunc amavi pro meo, as my ownTer.
qui mihi unus est pro centum milibus, of as much weight with meCic.
quos pro nihilo putavitCic.
pro occiso relictus, for deadCic.
cum pro damnato esset, as good as condemnedCic.
neque recte neque pro bono facere (i.e. ita, ut pro bono habeatur)Sall.
pro vano nuntius audiri, as a boasterLiv.
Especially, in phrases
Pro eo, as an equivalent, just the same
sin minus, pro eo tamen id habeamusCic.
Pro eo atque, just the same as, even as
pro eo ac mereor, just as I deserveCic.
pro eo ac debui, just as was my dutyCic.
Pro eo quod, for the reason that, because
pro eo quod eius nomen erat magnā apud omnīs gloriāCic.
Of relation or proportion, for, in proportion, in comparison with, in accordance with, according to, conformably to, by virtue of
pro multitudine hominum angusti finesCaes.
exercitum pro loco atque copiis instruitSall.
agere pro viribusCic.
quia pro imperio palam interfici non poterat, in consideration ofLiv.
illum submovere pro imperio more maiorum, summarilyLiv.
satis pro imperio, dictatorially enoughTer.
pro tuā prudentiāCic.
pro tempore et pro re, according to time and circumstancesCaes.
pro facultatibusNep.
In phrases, with parte
quibus aliquid opis fortasse, pro suā quisque parte ferre potuisset, each according to his own measure of influenceCic.
pro meā tenui parte id defendere, to the best of my poor abilityCic.
pro virili parte, manfullyCic.
rerum gestarum memoriae pro virili parte consuluisse, i.e. to have done my share towards preservingLiv.
beneficio plus quam pro virili parte obligatus, i.e. under more than personal obligationsCic.
For pro ratā parte, see ratus
With eo
pro magnitudine iniuriae, proque eo quod res publica temptatur, vindicare, as required by the fact that, etc.Cic.
pro antiquitate generis sui, pro eo, quod, etc., in view of the factCic.
ea pro eo, quantum in quoque sit ponderis, esse aestimanda, according to the weight of eachCic.
Pro se quisque, each for himself, each in his measure, individually
pro se quisque quod ceperat adferebatCic.
cum pro se quisque operam navare cuperetCaes.
pro se quisque viri nitunturVerg.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu