a-Konjugation
aestimāre (aestumāre)
aestimō aestimāvī aestimātum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
aestimo (aestumo), āvi, ātum, āre (aes), den Wert (das Maß) einer Sache beurteilen, etwas abschätzen, anschlagen, einen Anschlag (eine Taxe) machen, taxieren (während taxare, den Wert einer Sache ermitteln und bestimmen)
I)im engeren Sinn
nach Geldwert, Geldbetrag
petiverunt ab eo civitates, ut aestimaretCic.
aest. frumentum (vergleiche aestimātio frumenti)Cic.
domumCic.
argentumCic.
signaCic.
depositarum rerum pretia oculis aestimantibusSolin. 50, 4
mit Ablativ oder Genitiv des Wertes
aliquid ternis denariisCic.
aliquid denis assibusTac.
aliquid quinis modiisSall. fr.
prata et areas quasdam magnoCic.
ista permagnoCic.
permittite, ut liceat, quanti quisque velit, tanti aestimetCic.
uti ea (mancipia) quoque deciens tanto pluris, quam quanti essent, aestimarenturLiv.
mit Adverb
tenuissimeCic. Verr. 4, 35
mit ex mit Ablativ oder mit bloßem Ablativ des Maßstabes, nach dem abgeschätzt wird
aliquid ex artificioCic.
aliquid pecuniā, nach GeldeswertCic.
illud nullis posse taxationibus aestimariSolin. 1, 85
mit adversus und Akkusativ
lac adversus patinam, je nach der Größe der Sch. nehmenApic. 7, 306
mit folgendem indirekten Fragesatz
aest. secum (in Gedanken), quid in fronte paterent (lapides) singuliLiv. 25, 23, 11
und besonders als gerichtlicher terminus technicus
litem alicui oder alicuius, das Streitobjekt (den angerichteten Schaden oder das widerrechtlich erworbene Gut) nebst den Prozesskosten abschätzen, jemandem die Strafsumme ansetzen, jemanden zur Geldbuße verurteilenCic.und andere
litem alicuius quattuor milibus HSVell.
pugnatum est, ut lis haec capitis aestimaretur, als Kapitalsache schätzen, zu einer Kapitalsache machenCic.
daher
voluntatis nostrae tacitae velut litem aestimari vestris inter vos sermonibus audio, gleichsam die Strafsumme ansetzen, zu Strafe verurteilen, zu Strafe ziehenLiv. 45, 24, 2
II)im weiteren Sinn
1)etwas nach irgendeinem Verhältnis, nach seinem inneren Wert abschätzen, anschlagen, in Anschlag bringen, abwägen, würdigen, ansehen, achten, um danach sein Urteil zu bestimmenvergleiche Nipperd. Tac. ann. 15, 2; Heräus Tac. hist. 2, 23, 16Cic.und andere
mit Ablativ oder Genitiv des Wertes
veris pretiisTac.
praedae locoSall. fr.
magno, nonnihiloCic.
se magnoLiv.
se parvoSen.
levi momento, sehr geringCaes.
magniCic.
minorisNep.
unius assisCatull.
nulli (für nichts)Apul. flor. 9. p. 11, 18 Kr.
mit Adverbien
cariusCic.
illa multo gravius aest.Caes.
levius tempestatis quam classis periculumCaes.
vitam mortemque iuxtaSall.
und
iusiurandum perindeTac.
rem vereLiv.siehe Weißenb. Liv. 3, 19, 6
optime fides aestimaturPlin. ep.
simplicius famam in hoste quam in civeCurt.
nec ultra aestimatur, darüber hinaus geht die Würdigung nichtTac.
ultra quam aestimari potest (über allen Begriff) laudis avidus Aur. Vict. epit.
me esse mortuum nihil aestumoCic. poët.
mit ex und Ablativ oder bloßem Ablativ des Maßstabes, nach dem abgeschätzt wird
vulgus ex veritate pauca, ex opinione multa aestimatCic.
optime ex accusatione ipsa accusatoris fides aestimaturPlin. ep.
quae pars ex tertia parte Galliae est aestimanda, etwa den dritten Teil ausmachen dürfte (nach einem Maßstab, der Gallien in drei Teile teilt)Caes.
ex te ceteros aestimantSen. rhet.
non ex re, sed ex commodoSall.
ex aequoLiv.
Campanorum cladibus Samnitium virtutemLiv.
virtutem annisHor.
civitatem viribusLiv.
aliquid vitā, nach dem Leben abschätzen, für so teuer wie das Leben haltenCurt.
mit doppeltem Akkusativ
quod carum aestimant, wert schätzenSall. Iug. 85, 41
se satis beatum, glücklich schätzenMart. 11, 1, 7
im Passiv mit doppeltem Nominativ
ideoque (tempus) res vilissima aestimaturSen. de brev. vit. 8, 2
daher oft aestimare aliquem, aliquid, jemanden oder etwas nach seinem wahren Wert schätzen, gehörig schätzen oder würdigen, gehörig schätzen oder würdigen lernen, ermessen und anerkennensiehe Nipp. Tac. ann. 4, 39
nemo aestimat tempusSen.
est aliquis, qui se inspici, aestimari fastidiatLiv.
electus, quem contubernio (Ablativ) aestimaretTac.
modestiae fama quae … a dis aestimatur, gehörig in Anschlag gebracht wirdTac.
satis aestimare (er wisse es hinlänglich zu schätzen), mit folgendem AcITac. ann. 4, 39
2)anschlagen, erwägen, ermessen, erkennen, erachten, ansehen, halten für usw.
sicuti ego aestumoSall.
ut aestimabatAmm.
mit folgendem indirekten Fragesatz
ut aestimare possitis, in quantum cotidie ingenia decrescantSen. rhet.
aestimant, quod breve illud spatium habeatQuint.
aestimantibus, quanta etc.Tac.
aestimari a medicis iubet (ein Gutachten abgeben), an etc.Tac.
mit pro und Ablativ
Aegyptios pro sociis, non pro hostibusCurt. 4, 1 (5), 28
mit folgendem AcI
ridicule magis hoc dictum (esse) quam vere aestimoPhaedr.
turpe aestimantes aliquid commissum a suisPhaedr.
ut aestimaretur, si revertisset de Parthis, boves iam defuturosAmm.
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
aestimō (older aestumō), āvī, ātus, āre, to determine the value of, estimate, value, rate, appraise
argentumCic.
quanti haec signa aestimentur?Cic.
mancipia tanto plurisLiv.
tritici modios singulos ternis denariisCic.
haec aestimate pecuniā, estimate in moneyCic.
aliquid tenuissime, at the lowest figureCic.
sestertium ad triciens litemCic.
Catoni sestertium octo milibus lis aestimata est, damages are assessed againstCic.
ea lis L. talentis aestimata estNep.
arbitri, qui litem aestumentCaes.
In criminal law
litem aestimare, to assess a penaltyCic.
in litibus aestimandisCic.
de pecuniis repetundis litem; also, to commute a fineCic.
ut lis haec capitis aestimaretur, that this capital charge be commutedCic.
lites maiestatisCic.
Figuratively, to estimate, value, rate, weigh, hold, esteem
expendunt et aestimant voluptates, they weigh and rate their pleasuresCic.
sicut ego existimo, according to my estimateSall.
Volgus ex veritate pauca aestimant, value according to truthCic.
aliquem ex artificio comico, according to his art as a comedianCic.
amicitias non ex re, sed ex commodoSall.
virtutem annis, according to ageHor.
aliquid per se, according to its own importanceLiv.
aliquos pro sociis, non pro hostibus, to regard asCurt.
quanti est aestimanda virtus? valuedCic.
magni pecuniam, attach great value toCic.
alqd parviLiv.
alqd minorisNep.
maximi alqdCic.
sapientiam non magnoCic.
aestimare aliquid vitā, as dear as lifeCurt.
illa multo graviusCaes.
levius tempestatesCaes.
iuste aliquemCurt.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu