i-Konjugation
scīre
sciō scīvī scītum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
scio, īvī und iī, ītum, īre, wissen, in Erfahrung gebracht haben, erfahren
I)im Allgemeinen (Gegensatz opinari, arbitrari)
a)mit Akkusativ
unde id scis?Ter.
haec sci visti et me cela visti?Plaut.
id equidem ego certo scioPlaut.
scire istarum rerum nihilCic.
nemo omnia potest scireVarro
quam (rem) triduo sciturus es, wissen (erfahren) wirstCic.
ebenso
scituros id hostes ratusLiv.
quod sciam, was ich wüsste, soviel ich weißKomikerCic.
ebenso
quantum ego quidem sciamQuint.
quod scio, omne ex hoc scioPlaut.
quasi, si quid aliquando scio, non ex isto soleam scireCic.
im Passiv
an vero nihil certum sciri possitCic.
id de Marcello aut certe de Postumia sciri potest, kann von M., oder wenigstens von P. erfahren werdenCic.
b)mit Infinitiv oder AcI
scio tibi ita placereCic.
quas scitis exstareCic.
scimus Atilium appellatum esse sapientemCic.
non se tam barbarum neque tam imperitum esse, ut non sciret (= nesciret) neque bello Allobrogum proximo Aeduos Romanis auxilium tulisse neque etc.Caes.
licet scire (man muss wissen) hunc (puerum) lumen futurumLiv.
proinde sciatis licet (lasst euch gesagt sein) aut intraturum me urbem aut oppugnaturumCurt.
scires (man sollte meinen) a Pallade doctamOv.
ebenso
scires non ibi genitum Manium CuriumPlin.
unpersönlich
hoc scitis omnes, usque adeo hominem in periculo fuisse, quoad scitum sit Sestium vivereCic.
im Passiv mit NcI
Christus scitur (man weiß von Chr.) vocis simplicis iussione ambulatum dedisse contractisArnob. 1, 48
c)mit indirektem Fragesatz
quae accommodata regno suo sint, ipsum optime scireLiv.
neque sciebatur, quae senatus Romani de bello et pace sententia essetLiv.
nec quā primum aut potissimum parte ferrent opem satis scire poterantLiv.
cum sciatis, quo quaeque res inclinetCic.
ex tribus istis modis rerum publicarum velim scire quod optimum iudicesCic.
ut quis et unde sit scire possimusCic.
quid rei esset, nemo satis pro certo scireLiv.
avere te certo scire (zu erfahren), quid hic agatur, tum a me scire, non quo certiora sint ea, quae etc., … quam etc.Cic.
cui vis facile scitu est, quam fuerim miserTer.
scire velis, cur etc.Hor.
scin tu ut tibi res se habeat?Ter.
und so
scientem te faciam (ich will dir zu wissen tun), quidquid egeroPlaut.
haud scio an, siehe an Nummer I, 2, a
bloß vorklassisch
scio mit dem Indikativ im indirekten FragesatzPlaut. Bacch. 78und andere
elliptisch
at scin quo modo? weißt du, wie ich dich (traktieren werde)? eine DrohformelPlaut. Amph. 356und anderes. Weise Plaut. Poen. 1, 2, 165
d)absolut
me scientePlaut.
scies, du sollst es erfahren, so wisse! Ter.
scio, ironisch = natürlichTer.
quem (Catonem), ut scitis, unice dilexiCic.
statim fac, ut sciamCic.
nemo ex me scibitTer.
nihil facilius scitu estLiv.
scito huic opus estTer.
mit de und Ablativ
cum is, qui de omnibus scierit, de Sulla se scire negaritCic. Sull. 39
II)insbesondere
A)wissen
a)= verstehen, gelernt haben, können
α)mit Akkusativ
omnes linguasPlaut.
litterasCic. (vergleiche littera Nummer I und Nummer II, B, 2, cBd. 2. S. 679 und 684)
musicamVitr.
im Passiv
ars earum rerum est, quae sciunturCic.
β)mit Infinitiv
scisti uti foro, du hast gelernt, dich in die Welt zu schickenTer.
quae (lex naturae) vetat ullam rem esse cuiusquam nisi eius, qui tractare et uti sciatCic.
vincere scisLiv.mehr Beisp. siehe bei Fabri Liv. 22, 51, 4
γ)absolut
scire Graece, LatineCic.
scire fidibus, des Saitenspiels kundig seinTer. eun. 133Solin. 9, 14
vergleiche
docere fidibusCic. ep. 9, 22, 3, discere fidibusCic. de sen. 26
mit de und Ablativ
de legibus instituendis, de bello, de pace … Lycurgum aut Solonem scisse melius quam Hyperidem aut DemosthenemCic. de or. 1, 58
b)= einsehen, sich bewusst werden, merken
cor dolet, quom scio, ut nunc sum atque ut fuiPlaut. most. 149
mit folgendem AcI
scivi extemplo rem de compecto geriPlaut, capt. 484
eum vos esse meum servom scitis?Plaut. Poen. 724
B)scire aliquem
a)jemanden kennen
aliquemTert. apol. 5 und 21Spart. Hadr. 21, 2Apul. met. 6, 23
aliquem beneCapit. Anton. phil. 10, 5
mit doppeltem Akkusativ
aliquem puerum scisseSpart. Car. 2, 1
b)euphemistisch: vom Mann etwas wissen wollen, ihn im Beischlaf erkennen
virum suum, von der FrauTreb. Poll. trig. tyr. 30, 12
☞Archaistisches Imperfekt scibam, scibas etc.KomikerLucr., Futur scibo, scibis etc.KomikerCato
scin für scisneKomiker
Synkopiertes Perfekt scistiTer.Ov.
regelmäßiger Infinitiv Perfekt scisseCic.und anderevergleiche Quint. 1, 6, 17Vergleiche überhaupt Georges Lexik. der lateinisch Wortf. S. 623
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
sciō, (scībam, old for sciēbamTer.; scībō, old for sciamTer.; scīn', colloq. for scīsneTer.), īvī (sciit, sciēreLiv.; scīstīTer.Ov.; scieram, scierō, scierimCic.; scīsse, scīssemTer.Cic.Liv.Ov.), ītus 2 SAC-, to know, understand, perceive, have knowledge of, be skilled in
qui sciam?Ter.
quaero qui sciasCic.
fecerunt id servi, nec sciente nec praesente dominoCic.
certoCic.
nihil facilius scitu estLiv.
ars earum rerum est, quae sciunturCic.
unam litteram GraecamCic.
litterasCic.
verum si scire voltisCic.
Nec scire fas est omniaHor.
quod sciam, for aught I knowCic.
id de Marcello sciri potest, can be learned, etc.Cic.
qui uti sciatCic.
si sciret regibus utiHor.
vincere scisLiv.
Parmenonis scio esse hanc technicamTer.
quas (leges) scitis exstareCic.
scire licet hunc lumen rebus nostris futurum, it is plain that, etc.Liv.
scito hoc nos in eo iudicio consecutos esse, ut, etc., be assuredCic.
qui nisi exeunt, scitote hoc futurum, etc.Cic.
quod quicquid cogitant Me scire sentiuntCic.
ego scibo ex hoc quid sietTer.
Sestium quanti faciamCic.
ex quo genere iste sitCic.
scimus, ut Titanas sustuleritHor.
Qui scis, an, quae iubeam, sine vi faciat?Ter.
scito . . . nec, quando futura sint comitia, sciriCic.
plus, quam opus est scito, scietTer.
scire LatineCic.
fidibus, to be skilled in musicTer.
de omnibusCic.
quis enim erat qui non sciret studiosiorem Mithridatem fuisse, etc. (i.e. qui nesciret)Cic.
tam imperitus, ut non sciret, etc.Caes.
Of the people, to ordain, decree
ut tribunus plebis rogationem ferret sciretque plebs, uti, etc.Liv.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu