nihil (nīl)
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
nihil (zusammengezogen nīl), neutrum indeklinabel (aus nihilum), nichts
I)substantivisch
A)nichts
nihil loquiCic.
nihil agereCic.
in einem Vergleich auf eine Person bezogen
victor, quo nihil erat moderatiusCic.
vir nihil minus quam ad bella natus, zu nichts weniger als usw.Liv. epit.
mit Genitiv eines Substantivs oder eines substantivisch gebrauchten Adjektivs der zweiten Deklination
nihil rerum humanarumCic.
nihil maliCic.
nihil veri, nihil sancti, kein Wahrheitsgefühl, kein Sinn für RechtLiv.
doch stehen die Adjektive der zweiten Deklination nicht selten auch, wie die der dritten, in gleichem Kasus dabei
nihil honestum, nihil forteCic.
mit ex und Ablativ
quosdam ex debito aliquantum, quosdam nihil reposuissePlin. ep.
Besondere Wendungen und Verbindungen
a)nihil agere, siehe ago Nummer II, B, 2, a und bBd. 1. S. 267
b)nihil mihi est cum aliquo, ich habe mit einem nichts zu schaffenTer.Ov.
c)nihil est, cur, quamobrem, quod, es ist kein Grund vorhanden, warum oder dass
nihil est, cur gestiasCic.
nihil est, quod extimescasCic.
so auch
nihil est, utCic.
d)nihil ad me attinet, es geht mich nichts anTer.
auch ohne attinet
nihil ad te!Ter.
nihil ad nosCic.
so auch
nihil ad rem, es tut nichts zur SacheCic.
doch auch
nihil ad aliquem, nichts gegen einen, nichts in Vergleich mit einemCic.
e)nihil non, alles mögliche, alles ohne Ausnahme
nihil non efficere posseNep.
nihil mali non inest, alles mögliche BöseCic.
aber
non nihil, etwas, einigesCic.
und mit Genitiv
non nihil temporis, einige ZeitNep.
haud nihilTer.
f)nihil nisi, nichts alsTer. Cic.
nihil aliud nisi, nichts anderes alsCic.
nihil aliud quam, n.ihil praeterquam, nur, bloßLiv.
g)si nihil aliud, wenn's auch sonst nichts wäreLiv.siehe Weißenb. Liv. 3, 19, 6
h)nihil … quin, quo minus
nihil agis, quin ego audiamCic.
nihil praetermisi, quin avocarem, ihn abzuhaltenCic.
nihil moror, quo minus abeamLiv.
nihil facere oportet, quo minus quidquid est puris excedat, man muss alles anwenden, um allem vorhandenen Eiter den Ausfluss zu verschaffenCels.
i)nihil nimis = ουδὲν ἄγαν, halte MaßTer. heaut. 519
k)aut nihil aut paulo, nichts oder wenig (griechisch ὀλίγον ἤ ουδέν)
aut nihil aut paulo cui tum concedere dignaCatull. 68, 131
B)prägnant: ein Nichts
nihil esse, so viel oder so gut wie nichts sein, nichts bedeuten, nichts vermögenCic., nichts zu bedeuten haben (von Unerheblichem)Ter.Sen.s. Wagner Ter. heaut. 309
nec nihil est, nec omnia haec sunt, es ist zwar etwas, aber nicht alles an demTer.
aliquem nihil putare, für nichts halten, gering schätzenCic.
nihil hominis est, es ist nichts an dem ManneCic.
nihil est, damit ist's vorbeiTer. oder damit ist es nichts, es ist vergeblich, zwecklosKomiker Hor.; auch mit folgendem InfinitivPlaut.s. Brix Plaut. capt. 341
nihil dicunt sie sagen nichts = nichts HaltbaresCic.
II)adjektivisch nur in den Verbindungen nihil quicquamCic. oder nihil unumLiv., ein verstärktes ›nihil‹
auch
nihil negotium (statt nullum negotium)Symm.
III)adverbial (als Akkusativ)
1)in nichts, gar nicht
nihil cedimus GraeciaeCic.
beneficio nihil utiturCic.
nihil opus estTer.
so auch
non nihil, einigermaßenCic.
2)aus keinem Grund, aus keiner Ursache
nihil nisiCic.
nihil aliud quam, aus keiner anderen UrsacheLiv.
3)um nichts, umsonst, vergeblichPlaut.
☞zusammengezogene Form nīlHor.und andere Dichter (in der klassischen Prosa zweifelhaft)
Bei Plautus und Ovid auch nĭhīl gemessensiehe Lachm. Lucr. 1, 159. p. 27 sq
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
nihil, or (poet.) nīl, neuter indeclinable ne+hilum, nothing
nihil est agri culturā meliusCic.
nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt, i.e. exerted themselves to the utmostCaes.
sui nihil deperdere, of what they hadCaes.
nil sanguinis, no drop of bloodOv.
nil sui, nothing properOv.
tecum nil rei nobis est, we have nothing to do with youTer.
nihil exspectatione vestrā dignum dicoCic.
victor, quo nihil erat moderatiusCic.
sin mecum in hac prolusione nihil fueris, of no accountCic.
nihil hominis esse, a worthless fellowCic.
Prov.
Nil nimis, i.e. don't be extravagantTer.
Accusative adverbial, not at all, in no respect, not a whit
nihil se eā re commoveriCaes.
coniecturā nihil opus estCic.
nihil ad plebis causam inclinatiLiv.
Nil nostri miserere?Verg.
nihil sane, nisi, etc., for no reason, but, etc.Cic.
nil ad me attinetTer.
nihil ad Persium, in comparison withCic.
In phrases
nihil agis dolor! you effect nothingCic.
misere cupis abire; sed nil agis, no, you don't!Hor.
nihil non ad rationem dirigebat, everythingCic.
nihil non adroget armisHor.
non nihil est profectum, somewhatCic.
haud nihilTer.
nihil quidquam egregium adsequi, nothing at allCic.
nihil unum insigneLiv.
Tu, quantus quantu's, nil nisi sapientia es, are nothing but wisdomTer.
amare nihil aliud est, nisi diligere, etc.Cic.
nihil aliud nisi de hoste cogitare, onlyCic.
nihil tibi deest praeter voluntatem, nothing exceptCic.
nihil praeterquam, only, exclusivelyLiv.
nihil aliud quam prendere prohibitoLiv.
nihil aliud quam in populationibus res fuitLiv.
nihil praetermisi . . . quin Pompeium a Caesaris coniunctione avocarem, I have omitted nothing that might separateCic.
nihil moror, quo minus decemviratu abeamLiv.
nihil est, quod adventum nostrum extimescas, you have no cause to fearCic.
nihil est, cur adventibus te offerre gestiasCic.
nihil excogitem, quam ob rem necesse sit? etc.Cic.
nihil fuit in Catulis, ut putares, etc.Cic.
Dic aliquid dignum promissis; incipe – nil est, to no purposeHor.
nihil est, quod pocula laudes, in vainVerg.
cadit in virum bonum mentiri? nihil profecto minus, by no meansCic.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu