o-Dekl. (n.)
saxum ī n
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
saxum, ī, neutrum (zu seco, vergleiche althochdeutsch sahs, Steinmasse), der Felsblock, das Felsstück, der Felsstein, große Stein
I)eigentlich
A)der Fels
1)im Allgemeinen
saxo undique absciso rupes, Felsen, die von rings scharf abgeschnittenen Steinmassen gebildet sindLiv.
saxa latentia, KlippenVerg.
saxa cautesqueApul.
summis saxis fixus asperisEnn. tr. fr.
angustior rupes atque ita rectis saxis, ut etc.Liv.
saxum vivum, natürlicher FelsenTac.
bildlich
quasi murenula inter definitionum saxa prolaberisAugustin. op. imperf. c. Iulian. 3, 145
Plural: saxa, felsige, steinige Orte
LigurumMart. 3, 82, 22Eumen. grat. act. 6 extr. (wo Gegensatz humilitas, Niederung)Verg. georg. 2, 522
2)insbesondere
a)Saxum (sacrum), der heilige Fels, die Stelle auf der Höhe des Aventin, wo Remus die Auspizien gesucht hatteCic. de dom. 136Ov. fast. 5, 150
b)der tarpejische FelsCic. ad Att. 14, 16, 1Hor. sat. 1, 6, 39Tac. ann. 2, 32 und 4, 29 (vollständig saxum TarpeiumTac. ann. 6, 19; vergleiche Tarpeius)
c)Saxa rubra, siehe ruber
B)der Stein
a)überhaupt: der (große) Stein, der Felsstein
saxum silex, KieselsteinVitr. Liv.
in saxo sedereOv.
saxa iacĕreCic.
nunc tela nunc saxa ingerereLiv.
ex spelunca saxum in crura incĭdisseCic.
Sprichwörtlich: siehe sacer
b)der Werkstein zum Bauen
saxum quadratum, Quaderstein, Quader (kollektiv)Liv.und andere
templa saxo structaVerg.
für Statuen usw.: der Steinblock, Marmorblock
non e saxo sculptusCic.
canis eodem fabricatus saxoOv.
saxo sollers nunc hominem ponereHor.
II)metonymisch
a)die steinerne Mauer
saxo lucum circumdedit altoOv. fast. 3, 431
b)das steinerne Gebäude
perrumpere amat saxaHor. carm. 3, 16, 10
III)übertragen: eine Art der zimolischen Kreide (creta Cimolia), unsere Walkererde, weil sie in mächtigen Lagern vorkommtPlin. 35, 196
☞Nebenform saxus, und zwar Nominativ saxsus (so!)Corp. inscr. Lat. 10, 4431 und Vokativ saxeCorp. inscr. Lat. 11, 137
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
saxum, ī, neuter 2 SAC-, a large stone, rough stone, broken rock, bowlder, rock
e saxo sculptusCic.
magni ponderis saxaCaes.
saxis suspensa rupesVerg.
inter saxa rupīsqueLiv.
Capitolium saxo quadrato substructum, with foundations of hewn stoneLiv.
Prov.
satis diu iam hoc saxum vorso, i.e. struggle in vain (as Sisyphus with his stone)Ter.
As nominative in a proper sense, the Tarpeian Rock
quis audeat laedere propositā cruce aut saxo?Cic.
Deicere de saxo civīs?Hor.
The Sacred Rock (on the Aventine hill, where Remus consulted the auspices)
pulvinar sub Saxo dedicareCic.
Appellant Saxum, pars bona montis ea estOv.
In the name, Saxa Rubra; see ruber
plural, stony ground, rocky places
in apricis coquitur vindemia saxisVerg.
A stone wall
saxo lucum circumdeditOv.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu