konsonat. Dekl. (3. Dekl.)

sanguis sanguinis (sanguen)m

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

sanguis (ursprüngliche, aber veraltete Form sanguen), inis, maskulin, das Blut (= der dünne, die Glieder durchströmende und lebenerhaltende Blutsaft, hingegen cruor = der rohe Blutsaft, das rohe, dicke BlutvergleicheTac. ann. 12, 47)

I)eigentlich und bildlich

1)eigentlich

sanguinis eruptioCels.

sanguinis vomitusCels.

sanguinis missio, das AderlassenCels.

sanguis aterLucr.Verg.Liv.

caprinusAur. Vict.

humanusLiv.und andere

taurinusCatull.Plin.

tauri sanguisCic.

vestis sanguine madensQuint.

gladius sanguine oblitusSall.

sanguine subito ictus, vom Schlag getroffenEutr.

murenas sanguine humano saginareSen.

bildlich

sanguine rei publicae saginari, sich mit dem Mark des Staates mästenCic.

candor corporis magis sanguine atro maculabaturLiv.

affectus nobis fugant sanguinem, treiben uns das Blut (im Gesicht) zurück (Gegensatz evocant ruborem)Sen.

os sanguine respergereCic.

se sanguine nefando respergereLiv.

sanguinem mittere, zur Ader lassen

alicuiCels.

und scherzhaft

provinciaeCic.

so auch

sanguinem extraherePlin. oder detrahereColum. oder emittere venisPlin. oder demittereGell.

sanguinem sisterePlin. oder cohibereCels. oder supprimereCels.

sanguinem exspuereCels., ab ore exspuere (Gegensatz ex stomacho cruorem reicere)Scrib.

sanguinem vomereCels.

sanguinem fundere, ausgießenCic. und vergießenCurt.

vergleiche

plus sanguinis ex multa carne fundebaturLiv.

sanguinem effundere, vergießenCic.

sanguinem haurireLiv.

sanguinem alicuius haurireCic.

hauriendus aut dandus est sanguis, ihr müsst Blut (der Feinde) vergießen oder (das eurige) hingebenLiv.

sanguinem sitireIustin.Lact.

sanguinem alicuius sitireCic.

gustasse civilem sanguinem vel potius exsorbuisseCic.

numquam sanguinem alicuius expetivisseCic.

hominis propinqui sanguinem vitamque eripereCic.

saturare se sanguine dissimillimorum sui civiumCic.

satia te sanguine, quem sitistiIustin.

canes satiati sanguine eriliOv.

etiam impendio sanguinis sui aliquem tueriSen.

2)bildlich

a)die Lebensfrische, das Kernhafte

amisimus sucum et sanguinemCic.

quibus integer aevi sanguisVerg.

von der Rede und vom RednerCic.

verum sanguinem deperdebatCic.

sanguinem ipsum ac medullam verborum ipsius (Sallustii) eruere atque introspicere peritusGell. 18, 4, 2

b)das Vermögen, Geld

de sanguine aerarii detrahereCic.

sanguinem miserit, quicquid potuerit detraxeritCic.

II)metonymisch

1)das Blutvergießen, der Mord

sanguis cotidianusCic.

fraterni sanguinis insonsOv.

odio civilis sanguinisCic.

usque ad sanguinem incitari solet odiumCic.

sanguinem facere (anrichten)Liv.

2)das Geblüt = die Blutsverwandtschaft, der Stamm, das Geschlecht usw.

a)abstrakt

magnam possidet religionem paternus maternusque sanguisCic.

cognatio materna Transalpini sanguinisCic.

ne sanguis societur (durch das Heiraten untereinander)Liv.

sanguine coniunctus, BlutsverwandterCic.

attingere aliquem sanguine, blutsverwandt sein mit usw.Plin. ep.

b)konkret: der Abkömmling, das Kind (Sohn, Tochter), der Enkel usw.

Alexandri sanguis ac stirps (Sprössling)Curt.

proice tela, sanguis meusVerg.

est sanguis tuusTibull.

regius sanguis, von der Europa, königliche PrinzessinHor.

saevire in suum sanguinemLiv.

III)poetisch übertragen: die natürliche Feuchtigkeit, der Saft der Pflanzen usw.

bacas turgentes sanguine Pallas amat, ÖlNemes.

viridis nemori sanguis decedit, Saft der BäumeManil.

von der PurpurfarbeVal. Flacc.

Das i von Natur langs. Lachmann Lucr. p. 59, daher oft bei Dichtern so gemessensiehe Neue-Wagener Formenl.³ 1, 243

Genitiv Singular vulgärlateinisch auch sanguisCael. Aur. de morb. chron. 2, 11, 128Paul. Nol. 21, 376, Akkusativ sanguemCorp. inscr. Lat. 6, 2104, 22 (Act. Arv. a. 218)

Archaistische Nominativ-Form sanguenEnn. ann. 113; fr. scen. 26 und 202 Acc. tr. 83Cato origg. 4. fr. 7 und oratt. fr. 60Varro sat. Men. 225Lucr. 1, 837 und anderePetron. 59, 1Lact. 1, 15, 31

Der Plural sanguines wird von PriscianPrisc. 5, 54 und ServiusServ. Verg. Aen. 4, 687 als ungebräuchlich bezeichnetsiehe aber Vulg. 2. regg. 16, 7; psalm. 5, 7 und 15, 4; prov. 29, 10 und öfter und Hieron. in psalm. 15, 4 und öfter (vergleiche Neue-Wagener Formenlehre³ 1, 580

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

sanguis, (poet. also sanguīsVerg.Ov.), inis, masculine, or (old) sanguen, inis, neuter blood

Sine sanguine fieri, bloodshedTer.

innocentium, slaughterCic.

in sanguine versari, murderCic.

fluvius Atratus sanguine fluxitCic.

ad meum sanguinem hauriendum advolare, to shed my bloodCic.

hauriendus aut dandus est sanguis, we must slay or be slainLiv.

sanguinem mittere, to let bloodCic.

Blood, consanguinity, descent, race, stock, family

sanguine coniuncti, blood-relationsCic.

civium omnium sanguis coniunctus existimandus estCic.

tibi materno a sanguine iunctusOv.

Progeniem Troiano a sanguine duciVerg.

sanguine cretus SisyphioOv.

sanguinem sociareLiv.

A descendant, offspring, posterity, family, kindred

o sanguen dis oriundum!Enn. ap. Cic.

saevire in suum sanguinemLiv.

Clarus Anchisae sanguis, i.e. AeneasHor.

Regius, i.e. EuropaHor.

meusVerg.

Figuratively, vigor, strength, force, spirit, life

amisimus omnem sanguinem civitatisCic.

quae cum de sanguine detraxisset aerari, had bled the treasuryCic.

missus est sanguis invidiae sine doloreCic.

Of style, vigor, force, life, animation

sucus ille et sanguis inconruptus usque ad hanc aetatem oratorum fuitCic.

orationis subtilitas etsi non plurimi sanguinis estCic.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu