konsonant.-Konjugation

cōgnōscere

cōgnōscō  cōgnōvī  cōgnitum

Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:

cō-gnōsco, gnōvī, gnitum, ere (co und gnōsco = nōsco), einen Gegenstand kennenlernen, erkennen (auch = erproben), wahrnehmen, bemerken, vernehmen, erfahren, ersehen, zur Kenntnis oder Erkenntnis einer Sache gelangen, von etwas unterrichtet werden oder sich unterrichten, und im Perfekt auch = kennen, wissen, durch sinnliche oder geistige Wahrnehmung, durch Autopsie, Lektüre, Umgang, Erfahrung, Studium

I)im Allgemeinen

α)mit Akkusativ

sensus ignem cognoscere vereLucr.

c. regionesCaes.

alicuius sepulcrumSuet.

ephebum TemniCic.

infantemSuet.

multa animalia hoc primum saeculoSen.

strepitus pedumVerg.

miserias sociorum, vernehmenCic.

responsumNep.

sententiam alicuiusNep.

naturam alicuiusSall.

morem hostiumSall.

animos omnium facileNep.

aliquem bene cognovisseCic.; vergleiche alicui bene cognitum esseCaes. in Cic. ep.

antiquitatem diligenter habere cognitamNep.

fidem alicuiusCaes.

summam in se voluntatem alicuiusCaes.

haec animum cognoscere posseLucr.

perspicere cognoscereque naturam rerumCic.

ius civile domiCic.

mit Ablativ »wodurch?«

corpora tactuLucr.

matrem risuVerg.

amnem assiduo venatuVerg.

aliquid experiendo magis quam discendoCic.

ea et litteris multorum et nuntiis cognosseCic.

Gallos, novam gentem, pace potius cognosci quam armisLiv.

mit per und Akkusativ

deditio per nuntios cognitaSall. fr.

homo per se cognitus (= homo novus)Cic.

mit ab und ex mit Ablativ = von jemandem oder aus etwas

ab aliquo haec dictaCaes.

certissima putabo, quae ex te cognoroCic.

c. iter hostium ex perfugisSall.

aliquem ex litteris alicuiusCic.

aliquid non tam ex re, quam ex alicuius factis decretisqueCic.

illa cognosces ex aliis; a me pauca et ea summatimCic. ep. 10, 28, 3

mit ab und ex mit Ablativ = an (aus) etwass. Held Caes. b. G. 1, 22, 1

id a Gallicis armis et insignibusCaes.

aliquem sermone ab ipsoPhaedr.

ab eiusdem motu numerorum naturam vimqueCic.

quaedam magis ex aliorum contentione, quam ipsa per seseCic.

ex particula parva scelerum et crudelitatis tuae genus universumCic.

alicuius adventum ex colore vestitusCaes.

mit in und Ablativ = in oder bei etwas

puerum in IudoNep.

acerrimi viri praestantem prudentiam in omnibus rebusNep.

quae in vivis modo cognosci possuntCels.

mit einem zweiten Akkusativ »als was?«

c. aliquem bonumCic.

aliquem hominem pudentem et officiosumCic.

aliquem hominem summā probitateCic.

aliter rem publicam se habentemCic.

domos atque villas in urbium modum exaedificatasSall.

tam praesentes alibi divosVerg.

mit Genitiv oder Ablativ der Eigenschaft: kennenlernen = erprobens. Held Caes. b. G. 1, 28, 4; Nipperd. Tac. ann. 13, 6, 14

aliquem magni animi, magnae inter Gallos auctoritatis cognovisseCaes.

aliquem paratissimo animo cognovisseCic.

β)mit AcI und im Passiv mit NcI

Attici nostri te valde studiosum esse cognoviCic.

signo detracto cognoscit sibi pereundum esseNep.

magnam multitudinem convenisse hostium in fines Pictonum litteris nuntiisque Duratii cognoscitHirt. b. G.

Metello iam antea experimentis cognitum erat genus Numidarum infidum esseSall.

cognitus (erkannt, dabei ertappt) Iphicli surripuisse bovesProp. 2, 3, 52

per exploratores Caesar cognoscit et montem a suis teneri et Helvetios castra movisseCaes.

ab his cognoscit non longe ex eo loco oppidum Cassivellauni abesseCaes.

id factum (esse) ex suis hospitibus cognoveratCaes.

ex litteris imperatoris ita esse cognovitSall.

ecquid ab (an) impressae cognoscis imagine gemmae haec tibi Nasonem scribere verbaOv.

ut abs te gratissimus esse cognoscererCic. ep. 1, 5. litt. a. § 1

und im Ablativ absolut (vergleiche Nummer γ) cognito, nachdem man erfahren, in Erfahrung gebracht

cognito vivere PtolemaeumLiv.

cognito mandatum sibi auxilium Aurel. Vict.

ex agrestibus cognito hostium naves ad Aethaliam stareLiv.

Dafür spätlateinisch cognito mit folgendem quod (den Umstand, dass usw.)Iustin. 1, 7, 9dazu Fittb und öfter Treb. Poll. Gallien. 3, 6Vopisc. Prob. 10, 8

γ)mit folgendem indirekten Fragesatz

tandem cognosti, qui siemTer.

cognoscite nunc, quae potestas decemviris et quanta deturCic.

cognoscendi quid fieret facultasCaes.

qualis esset natura montis, qui cognoscerent misitCaes.

id socordiane an casu factum sit, parum cognoviSall.

ibi per certos exploratores in singula diei tempora, quae ad Avaricum agerentur, cognoscebatCaes.

und im Ablativ absolut (vergleiche Nummer β), nachdem man erfahren, in Erfahrung gebracht hat

Romae nondum cognito, qui fuisset exitus in IllyricoTac.

δ)mit folgendem de und Ablativ: über etwas Kunde oder Nachricht erhalten (erlangen, sich verschaffen), von etwas unterrichtet werden oder sich unterrichten oder sich unterrichten lassen

habes consilia nostra; nunc cognosce de BrutoCic.

ibi cognoscit de Clodii caedeCaes.

de omnibus rebus, quae ad te pertinent, quid actum, quid constitutum sit, optime ex M. Plaetorio cognoscesCic.

simul consul ex multis de hostium adventu cognovitSall.

de meo studiocredo te cognoscere ex litteris tuorumCic.

ε)absolut

nobis pleraque digna cognitu obvenereTac.

quo res facilior cognitu essetCornif. rhet.

id quod eifacile erit cognituCic.

quae res harum aliquam rem consequantur faciles erunt cognituCic.

II)insbesondere

a)wie erkennen, als allgemeiner Ausdruck auch = wiedererkennens. Gernh. Cic. Lael. 1, 5; Benecke Cic. Cat. 3, 5, 10 u. Iustin. 2, 6, 20; Kritz u. Fabri Sall. Cat. 47, 3; Fabri Liv. 24, 16, 5; Mencken Observv. p. 113 sqq.

et signum et manum suamCic.

pecusLiv.

suas res, suaLiv.

CratippumCic.

inimicos suosSall.

inter ceteras VeturiamLiv.

aliquem facie (am G.)Liv.

cuius erat facies, in qua mater paterque cognosci possentOv.

alii cives Romani, ne cognoscerentur, involutis e carcere capitibus rapiebanturCic.

b)vor Gericht jemanden als eine bestimmte Person erkennen und dadurch jemands Identität (das heißt dass er ein römischer Bürger sei und seinen Namen mit Recht trage) bezeugen, bescheinigen

cum eum Syracusis amplius centum cives Romani cognoscerentCic. II. Verr. 1, 14Cic. Verr. 5, 72

c)(wie ἀναγιγνώσκειν) von einer Schrift Kenntnis nehmen, sich mit einer Schrift dem Inhalt nach bekannt machen, sie einsehen, eine Schrift, einen Schriftsteller lesen, studieren

überhaupt

litterasCic.Nep.

libellumSuet.

librumNep.

Servii orationemCic.

audire oratores Graecos cognoscereque eorum litterasCic.

edicta veterum praetorum legere atque c.Gell.

c. Demosthenem totumCic.

auctoresTac. dial.

absolut

quid tam iucundum cognitu atque auditu, quam sapientibus sententiis gravibusque verbis ornata oratio et perpolita?Cic.

d)wie γιγνώσκειν und das alttestamentarische erkennen, euphemistisch vom fleischlichen Umgang

virumOv.

uxorem alicuius adulterioIustin.

Postumia stupro cognitaTac.

tacito iam cognita furto Deidamia mihiStat.

e)beurteilend in etwas Einsicht gewinnen oder zu gewinnen suchen, etwas prüfen, untersuchen

α)überhaupt

accipe et cognosce signumPlaut. Pseud. 988

nam et cognoscendi et ignoscendi dabitur peccati locusTer. heaut. 218

und so prüfen und daher unterscheiden

ovaCic. Acad. 2, 86

numerum tuorum militum reliquiasque, musternCic. Pis. 92

β)vom Theaterpublikum

favete, adeste aequo animo et rem cognosciteTer.

aequum est vos cognoscere atque ignoscere, si etc.Ter.

γ)vom Sachwalter: eine zu verteidigende Sache

rem tantam, tot controversiis implicatamCic.

causas diligenter penitusqueCic.

δ)vom Richter oder einem anderen Magistrat und dergleichen: untersuchen, eine Untersuchung (ein Verhör) anstellen, Gericht halten

mit Akkusativ

causam oder causasCic.

causā cognitā (Gegensatz causā incognitā)Cic.

mit de und Ablativ

de agro CampanoCic.

de hereditateCic.

cognoscere statuereque de controversiis regumLiv.

de eorum postulatisCaes.

c. de actis CaesarisCic.

de servo corruptoICt.

absolut

Verres adesse iubebat, Verres cognoscebat, Verres iudicabatCic.

Caesar ut cognosceret, postularuntCaes.

magistratibus pro tribunali cognoscentibusSuet.

Perfekt-Formen zusammengezogen cognosti, cognostis, cognorim, -ris, -rit, cognoram, cognossem, cognossent, cognoro, cognosseCiceround anderesiehe Neue-Wagener Formenl.³ 3, 487 und Georges, Lexik. d. lateinischen Wortf. S. 145

cognoscin = cognoscisnePlaut. Amph. 822 codd.; Poen. 5, 3, 11 codd.vergleiche C. F. W. Müller Nachtr. usw. S. 101

vulgärlateinisches Partizip Perfekt Passiv cognotusItala (Cant.) Luc. 24, 35; Itala (Clar.) 1Cor. 13, 12

Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:

cōgnōscō, gnōvī (often contr., cōgnōstī, cōgnōrō, cōgnōsse, etc.), gnitus, ere com- + (g)nōscō, to become acquainted with, acquire knowledge of, ascertain, learn, perceive, understand; perfect, to know

regionesCaes.

domūs atque villasSall.

amnemVerg.

quam (antiquitatem) habuit cognitamNep.

casūs nostrosVerg.

miserias sociorumCic.

quis sim, ex eoSall.

per exploratores montem teneriCaes.

furto postridie cognitoCic.

quibus (scriptis) cognitis, after readingNep.

id se a Gallicis armis cognovisse, knew by their weaponsCaes.

fide cognitā, testedNep.

ab his, non longe oppidum abesseCaes.

sed Metello experimentis cognitum erat, genus infidum esseSall.

quem plane perditum cognoratCic.

vos fortīsSall.

aliter ac sperarat rem publicam se habentemNep.

alqm magni animiCic.

alqm paratissimo animoCic.

tandem qui siemTer.

id socordiāne an casu accideritSall.

cognito, vivere PtolemaeumLiv.

Poet.

casus multis hic cognitus, experienced byIuv.

Supine accusative

promissa eius cognitum ex praesentibus inisitSall.

Supine ablative

pleraque digna cognituCic.

To recognize, acknowledge, identify

in re utilitatem meamTer.

alii, ne cognoscerentur, ad necem rapiebanturCic.

inter ceteras VeturiamLiv.

ostendimus Cethego signum, cognovitCic.

signa suaSall.

cognoscenti similis fuit, seemed to recognize himOv.

pecus exceptum est, quod cognovissent, identifiedLiv.

neque currentem se cognoscit, is like himselfVerg.

eum Syracusis, to identifyCic.

To seek to know, inquire into, investigate, examine

Verres cognoscebat, Verres iudicabatCic.

accusationem causamqueCic.

numerum militumCic.

de agro CampanoCic.

de hereditateCic.

To criticise, appreciate

ut neque spectari neque cognosci (fabula) potueritTer.

et cognoscendi et ignoscendi peccati locusTer.

To reconnoitre, spy, act as scout

qualis esset natura montis, qui cognoscerent, misitCaes.


Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu