konsonant.-Konjugation
cernere
cernō crēvī crētum
Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch:
cerno, crēvī, crētum, ere (aus *crĭno; vergleiche κρῑνω, crībrum), sichten, scheiden
I)eigentlich
cernere aliquid per cribrumCato (wofür poetisch aliquid per densa foraminaOv.)
cernere aliquid in cribrisOv.
cernere aliquid tenui oder artiore cribroPlin.
aliquid cribello spissoPallad.
II)übertragen
A)unterscheiden
1)mit den Sinnen, besonders mit den Augen unterscheiden
a)überhaupt: deutlich wahrnehmen, gewahren, erkennen, sehen
α)mit den Sinnen
ut (vis et natura deorum) non sensu, sed mente cernaturCic. de nat. deor. 1, 49
β)mit den Augen
teils von den Augen selbst
pupilla, quā cernit (oculus)Cels.
imbecillitas oculorum est, ex qua quidem interdiu satis, noctu nihil cernuntCels.
teils von Personen
absolut
estne Hegio tribulis noster? si satis cerno, is est hercleTer.
nos oculis quia solis cernere quimusLucr.
acies ipsa, quā cernimus, quae pupula vocaturCic.
und so
c. acuteLucr., acutumHor. Amm.
c. clarissimePlin.
mit Akkusativ
lumen iubarne in caelo cerno?Enn. fr.
ut (wie) ea cernimus, quae videmusCic.
ego Catuli Cumanum ex hoc loco video, Pompeianum non cernoCic.
nisi prope admota non cernere, kurzsichtig sein (Gegensatz longinqua contueri, fernsichtig sein)Plin.
dextro oculo plus cernerePlin.
in sole sidera ipsa desinunt cerni (sind nicht mehr sichtbar)Quint.
exemplum insigne cernitis (habt vor Augen) mutationis rerum humanarumLiv.
im Passiv mit Dativ der Person (wem?)
neque cernitur ulli, ist niemand sichtbarVerg. Aen. 1, 440
aliquid oculis cernereCic.und andere, Gegensatz auribus accipereNep. oder animo videreCic.
c. oculis profanisOv., obliquisPlin.
aliquid c. coramVerg.
mit Akkusativ eines Partizips
migrantes cernas tota ex urbe ruentesVerg.
simile quiddam facientes aves cernimusQuint.
cernis terram quasi quibusdam redimitam et circumdatam cingulisCic.
mit AcI
Auroram rutilare procul cernoAcc. fr.
Amphilochum huc vadere cerno Acc. fr.
simul ut pueras has hāc nocte suspirare creviTitin. fr.
sensum inesse et motum in membris cernoCanius bei Varr. LL.
quos frequentes obstinatos ad resistendum concurrisse cernebatSuet.
cernebatur (man gewahrte) novissimos illorum premiCaes.
mit indirektem Fragesatz
hic autem alter (cingulus) cerne, quam tenui vos parte contingatCic.
cernis, ut insultent Rutuli?Verg.
endlich die Formeln
en cerne (cernite) oder cerne en, da sieh, um die Aufmerksamkeit zu erregenStat. Theb. 5, 124 und 7, 386
so auch
cernis ut (wie)Ov. fast. 1, 75
b)prägnant: berücksichtigend vor Augen haben, im Auge haben
ubi gratus, si non eum ipsum cernunt grati, cui referunt gratiamCic. de legg. 1, 49
exempla adiungerem, nisi apud quos oratio haberetur cerneremCic. de or. 1, 190
2)mit dem Geist unterscheiden
a)überhaupt: deutlich wahrnehmen oder erkennen, sich überzeugen
animus plus cernit et longiusCic.
mentis acies, quā verum cerniturCic.
haec, quae non vidistis oculis, animis cernere potestisCic.
neque tanta in rebus obscuritas, ut eas non penitus acri vir ingenio cernat, si modo aspexeritCic.
ut consuetum facile amorem cerneresTer.
quae cum ego non solum suspicarer, sed plane cerneremCic.
perspice tu, qui plurimum cernis, da sieh du zu, der du die beste Nase hast (im Doppelsinn mit cernere = cernere hereditatem) Cornif. rhet. 4, 67
mit AcI
quom te mihi amicam esse creviPlaut.
isque ubi se nullo iam cursu evadere pugnae posse cernitVerg.
ille cernens nullum locum sibi tutum in Graecia in Asiam transiitNep.
mit indirektem Fragesatz
iam cernam, mene an illam potiorem putesCic. poët.
nec pro quibus meritis, pro qua magnificentia tantum ei tribuatur, cernereLiv.
cernis ut ignavum corrumpant otia corpusOv.
b)animo cernere, im Geist voraussehen
mit AcICic. Cat. 4, 11
mit indirektem FragesatzCic. ep. 5, 12, 2
c)cerni in aliqua re oder bloß aliqua re, in, an oder durch etwas wahrgenommen oder erkannt werden, in oder durch etwas sich zeigen
in temporibus autem praesentia, praeterita, futura cernunturCic.
amicus certus in re incerta cerniturEnn. fr.
atque hae quidem virtutes cernuntur in agendoCic.
fortis animus et magnus duabus rebus maxime cerniturCic.
si beata vita honestate cerniturCic.
B)entscheiden
1)etwas Zweifelhaftes, Streitiges entscheiden
a)friedlich entscheiden, entscheidend bestimmen
vom Richter usw.
et aecum (aequum) et rectum est, quod postulas; iurati cernantAcc. tr. 33
regnum tibi permitti malunt? cernant; tradam exercitum Acc. tr. 18
vom Los
priusquam id sors creveritLiv. 43, 12, 2
b)durch Streit, Kampf entscheiden = kämpfen
ibi de divinis atque humanis cerniturPlaut. trin. 479
besonders durch Waffengewaltvergleiche Heinse Verg. Aen. 12, 709, absolut
armis cum aliquoAcc. fr.
ferro inter seVerg.
hi crevere pares belloSil.
mit de und Ablativ
saeviter fortunā ferri de victoriaEnn. fr.
de virtutePacuv. fr.
magnis de rebus inter seLucr.
mit Akkusativ (über etwas)
ferro, non auro vitamEnn. fr.
fortunam ferroEnn. fr.
mit homogenem Akkusativ: einen Kampf kämpfen
certamenPlaut.
duplicem seiunctim MartemTibull.
2)prägnant
a)sich für etwas entscheiden, etwas beschließen, durch entscheidenden Beschluss bestimmen
quodcumque senatus creverit, aguntoCic. de legg. 3, 6
quotcumque senatus creverit, tot suntibid. 3, 8
zugleich mit Dativ (für wen?)
quibus divis (portenta) creverint, procuranto ibid. 2, 21
zugleich mit de und Ablativ
quid de Armenia cernerentTac. ann. 15, 14
mit InfinitivLucil. sat. 5, 35 und 13, 1Catull. 64, 150Laev. fr. 6 M. (bei Charis. 288, 10)
b)als juristischer terminus technicus
cernere hereditatem, sich für die Annahme der Erbschaft entscheiden oder erklären, und metonymisch = die Erbschaft annehmenVarr. LL. 6, 80 und 7, 78 Paul. ex Fest. 53, 8Cic. agr. 2, 40; ad Att. 11, 2, 1Liv. 24, 25, 3 (wo hereditatem regni c.)
verbunden
hereditatem cernere adireque (annehmen und antreten); und umgekehrt hereditatem adire cernerequePlin. ep. 10, 75 (79), 2Gaius inst. 1, 266
bildlich
amorem alicuius erga me cum reliqua hereditate c.Cic. ad Att. 6, 1, 10
hanc quasi falsam hereditatem alienae gloriaeCic. ep. 9, 14, 4
hanc hereditatem paternam solam, catenas et carceremVal. Max. 5, 3. ext. 3. p. 241, 8 H.
☞Perfekt crevi außer in juristischen Formeln auch Plaut. cist. 1; Titin. com. 50; Laev. fr. 6 M. bei Charis. 288, 10 (wo synkopiert cresti); Cic. ad Att. 11, 2, 1 und 11, 12, 14vergleiche Georges Lexikon der lateinischen Wortformen S. 124
Partizip Perfekt Passiv spätlateinisch cernitus (gesiebt)Th. Prisc. 4, 1
Charlton T. Lewis, An Elementary Latin Dictionary:
cernō, crēvī, certus, ere 2 CER-, to separate, part, sift
in cribris omnia cavisOv.
Figuratively, of the sight, to distinguish, discern, make out, perceive, see
si satis cernoTer.
acutumHor.
oculis cerniNep.
quae cernere et videre non possumusCic.
haec coram, to witnessCaes.
coram letumVerg.
acies a nostris cernebaturCaes.
Venus, nulli cernenda, invisibleOv.
neque misceri omnia cerneresSall.
cernis ut insultent Rutuli?Verg.
cernebatur novissimos illorum premi vehementerCaes.
To see mentally, discern, perceive, comprehend, understand
eas (res) ingenioCic.
ea quae erant veraCic.
amoremTer.
cerno animo acervos civiumCic.
fortis animus cernitur, shows itselfCic.
To decide, decree, determine, resolve
quotcumque senatus creverit populusque iusseritCic.
priusquam id sors cerneretLiv.
certā sorte, after the lot was decidedLiv.
Ferro non auro vitam cernamus utriqueCic.
cernere ferroVerg.
potius germanum amittere crevi quam tibi ... deessemCatull.
pro patriāSall.
In law, with hereditatem, formally to declare oneself heir to, accept, enter upon
quam hereditatem iam crevimusCic.
hereditatem regniLiv.
Figuratively
fratris amorem cum reliquā hereditate crevisseCic.
Text based on data provided by Perseus Digital Library, with funding from The National Endowment for the Humanities. Original version available for viewing and download at http://www.perseus.tufts.edu