Athamas et Ino. Ov. met. 4, 416–562

Tum vero totis Bacchi memorabile Thebis

numen erat, magnasque novi matertera vires

narrat ubique dei, de totque sororibus expers

una doloris erat, nisi quem fecere sorores.

420Adspicit hanc natis thalamoque Athamantis habentem

sublimes animos et alumno numine Iuno

nec tulit et secum: »potuit de paelice natus

vertere Maeonios pelagoque inmergere nautas

et laceranda suae nati dare viscera matri

425et triplices operire novis Minyeidas alis:

nil poterit Iuno nisi inultos flere dolores?

idque mihi satis est? haec una potentia nostra est?

ipse docet, quid agam (fas est et ab hoste doceri),

quidque furor valeat, Penthea caede satisque

430ac super ostendit: cur non stimuletur eatque

per cognata suis exempla furoribus Ino?«

Est via declivis funesta nubila taxo:

ducit ad infernas per muta silentia sedes;

Styx nebulas exhalat iners, umbraeque recentes

435descendunt illac simulacraque functa sepulcris;

pallor hiemsque tenent late loca senta, novique,

qua sit iter, manes, Stygiam qua ducat ad urbem,

ignorant, ubi sit nigri fera regia Ditis.

Mille capax aditus et apertas undique portas

440urbs habet, utque fretum de tota flumina terra,

sic omnes animas locus accipit ille nec ulli

exiguus populo est turbamve accedere sentit.

Errant exsangues sine corpore et ossibus umbrae,

parsque forum celebrant, pars imi tecta tyranni,

445pars aliquas artes, antiquae imitamina vitae.

exercent, aliam partem sua poena coercet

Sustinet ire illuc caelesti sede relicta

(tantum odiis iraeque dabat) Saturnia Iuno.

Quo simul intravit sacroque a corpore pressum

450ingemuit limen, tria Cerberus extulit ora

et tres latratus semel edidit; illa sorores

Nocte vocat genitas, grave et inplacabile numen:

carceris ante fores clausas adamante sedebant

deque suis atros pectebant crinibus angues.

455Quam simul agnorunt inter caliginis umbras,

surrexere deae; sedes scelerata vocatur:

viscera praebebat Tityos lanianda novemque

iugeribus distentus erat; tibi, Tantale, nullae

deprenduntur aquae, quaeque inminet, effugit arbor;

460aut petis aut urges rediturum, Sisyphe, saxum;

volvitur Ixion et se sequiturque fugitque,

molirique suis letum patruelibus ausae

adsiduae repetunt, quas perdant, Belides undas.

Quos omnes acie postquam Saturnia torva

465vidit et ante omnes Ixiona, rursus ab illo

Sisyphon adspiciens »cur hic e fratribus« inquit

»perpetuas patitur poenas, Athamanta superbum

regia dives habet, qui me cum coniuge semper

sprevit?« et exponit causas odiique viaeque,

470quidque velit: quod vellet, erat, ne regia Cadmi

staret, et in facinus traherent Athamanta sorores.

Imperium, promissa, preces confundit in unum

sollicitatque deas. Sic haec Iunone locuta,

Tisiphone canos ut erat turbata capillos

475movit et obstantes reiecit ab ore colubras

atque ita »non longis opus est ambagibus« inquit

»facta puta, quaecumque iubes. Inamabile regnum

desere teque refer caeli melioris ad auras.«

Laeta redit Iuno, quam caelum intrare parantem

480roratis lustravit aquis Thaumantias Iris.

Nec mora, Tisiphone madefactam sanguine sumit

inportuna facem, fluidoque cruore rubentem

induitur pallam tortoque incingitur angue

egrediturque domo. Luctus comitatur euntem

485et Pavor et Terror trepidoque Insania vultu.

Limine constiterat: postes tremuisse feruntur

Aeolii pallorque fores infecit acernas,

solque locum fugit. Monstris exterrita coniunx,

territus est Athamas tectoque exire parabant:

490obstitit infelix aditumque obsedit Erinys,

nexaque vipereis distendens bracchia nodis

caesariem excussit; motae sonuere colubrae,

parsque iacent umeris, pars circum pectora lapsae

sibila dant saniemque vomunt linguisque coruscant.

495Inde duos mediis abrumpit crinibus angues

pestiferaque manu raptos inmisit; at illi

Inoosque sinus Athamanteosque pererrant

inspirantque graves animas: nec vulnera membris

ulla ferunt: mens est, quae diros sentiat ictus.

500Attulerat secum liquidi quoque monstra veneni,

oris Cerberei spumas et virus Echidnae

erroresque vagos caecaeque oblivia mentis

et scelus et lacrimas rabiemque et caedis amorem,

omnia trita simul; quae sanguine mixta recenti

505coxerat aere cavo viridi versata cicuta;

dumque pavent illi, vergit furiale venenum

pectus in amborum praecordiaque intima movit.

Tum face iactata per eundem saepius orbem

consequitur motis velociter ignibus ignes.

510Sic victrix iussique potens ad inania magni

regna redit Ditis sumptumque recingitur anguem.

Protinus Aeolides media furibundus in aula

clamat »io, comites, his retia tendite silvis!

hic modo cum gemina visa est mihi prole leaena«,

515utque ferae sequitur vestigia coniugis amens

deque sinu matris ridentem et parva Learchum

bracchia tendentem rapit et bis terque per auras

more rotat fundae rigidoque infantia saxo

discutit ora ferox; tum denique concita mater,

520seu dolor hoc fecit seu sparsi causa veneni,

exululat passisque fugit male sana capillis

teque ferens parvum nudis, Melicerta, lacertis

»euhoe Bacche« sonat: Bacchi sub nomine Iuno

risit et »hos usus praestet tibi« dixit »alumnus!«

525Inminet aequoribus scopulus: pars ima cavatur

fluctibus et tectas defendit ab imbribus undas,

summa riget frontemque in apertum porrigit aequor;

occupat hunc (vires insania fecerat) Ino,

seque super pontum nullo tardata timore

530mittit onusque suum; percussa recanduit unda.

At Venus, inmeritae neptis miserata labores,

sic patruo blandita suo est: »O numen aquarum,

proxima cui caelo cessit, Neptune, potestas,

magna quidem posco, sed tu miserere meorum,

535iactari quos cernis in Ionio inmenso,

et dis adde tuis. Aliqua et mihi gratia ponto est,

si tamen in medio quondam concreta profundo

spuma fui Graiumque manet mihi nomen ab illa.«

Adnuit oranti Neptunus et abstulit illis,

540quod mortale fuit, maiestatemque verendam

inposuit nomenque simul faciemque novavit

Leucothoeque deum cum matre Palaemona dixit.

Sidoniae comites, quantum valuere secutae

signa pedum, primo videre novissima saxo;

545nec dubium de morte ratae Cadmeida palmis

deplanxere domum scissae cum veste capillos,

utque parum iustae nimiumque in paelice saevae

invidiam fecere deae; convicia Iuno

non tulit et »faciam vos ipsas maxima« dixit

550»saevitiae monimenta meae.« Res dicta secuta est.

Nam quae praecipue fuerat pia, »persequar« inquit

»in freta reginam« saltumque datura moveri

haud usquam potuit scopuloque adfixa cohaesit;

altera, dum solito temptat plangore ferire

555pectora, temptatos sensit riguisse lacertos;

illa, manus ut forte tetenderat in maris undas;

saxea facta manus in easdem porrigit undas;

huius, ut arreptum laniabat vertice crinem,

duratos subito digitos in crine videres:

560quo quaeque in gestu deprensa est, haesit in illo.

Pars volucres factae; quae nunc quoque gurgite in illo

aequora destringunt summis Ismenides alis.