7 Cic. Arch. 15–17

15Quaeret quispiam: „quid? illi ipsi summi viri quorum virtutes litteris proditae sunt istane doctrina quam tu effers laudibus eruditi fuerunt?“ Difficile est hoc de omnibus confirmare, sed tamen est certum quidquod GEea respondeam. Ego multos homines excellenti animo ac virtute fuisse sine doctrina, etsine doctrina et Schütz: et (om. p: etiam bχ1 ) sine doctrina codd. naturae ipsius habitu prope divino per se ipsos et moderatos et gravis exstitisse fateor; etiam illud adiungo, saepius ad laudem atque virtutem naturam sine doctrinanaturae … doctrina om. Ee quam sine natura valuisse doctrinam. Atque idem ego hochoc GEe: om. cett. contendo, cum ad naturam eximiam etet GEe: atque cett. inlustrem accesserit ratio quaedam conformatioqueoratio ςb1gp conformatio GE: confirmatio cett. doctrinae, tum illud nescio quid praeclarum ac singulare solere exsistere. 16Ex hoc esseesse om. e hunc hunc] illum Garatoni numero quem patres nostri viderunt, divinum hominem, Africanum, ex hoc C. Laelium, L. Furium, moderatissimosmodestissimos ςbg homines et continentissimos, ex hoc fortissimum virum et illis temporibus doctissimum, M.M. suppl. Manutius Catonem illum senem; qui profecto si nihil ad percipiendam colendamque-que om. GEe virtutem litteris adiuvarentur, numquam se ad earum studium contulissent. Quod si non hic tantus fructus ostenderetur, et si ex his studiis delectatio sola peteretur, tamen, ut opinor, hanc animi remissionemanimadversionem (animi adv. e) codd.: corr. Bonamicus (Muretus Var. Lect. xii. 15) humanissimam ac liberalissimam iudicaretis. Nam ceterae neque temporum sunt neque aetatum omnium neque locorum; atat GEe: om. cett. haec studia adulescentiam acuuntacuunt Gulielmius: agunt codd.: alunt ed. Hervag. , senectutem oblectant, secundas res ornant, adversis perfugiumprofugium Gap ac solacium praebent, delectant domi, non impediunt foris, pernoctant nobiscum, peregrinantur, rusticantur. 17Quod si ipsi haec neque attingere neque sensu nostro gustare possemus, tamen ea mirari deberemus, etiam cum in aliis videremus.